Trong cuộc sống hẳn đã rất nhiều lần chúng ta nghe đến khái niệm ảo ảnh và ảo tưởng/hoang tưởng nhưng vẫn không hiểu rõ chúng khác nhau ở điểm nào. Vậy thì hãy cùng Palada.vn tìm hiểu ảo ảnh là gì, bị ảo giác là bệnh gì và cách phân biệt chúng trong bài viết dưới đây nhé.
Tóm tắt
Ảo ảnh là gì?
Ảo giác hay ảo ảnh là sự giải thích sai về giác quan. Nó khiến cho chúng ta nhìn, nghe và cảm thấy những điều mà ta biết là không thể có thật, tạo cảm giác thật một cách mơ hồ. Nó cũng là thứ tạo nên sự hưng phấn khi ta xem ảo thuật. Thực chất đó chỉ là ví dụ của một màn trình diễn 1 chuỗi các ảo giác.
Hiện tượng ảo ảnh có thể xảy ra với tất cả mọi người bởi bộ não chúng ta vốn không hoàn hảo. Nhiều ảo ảnh là bình thường và vô cùng phổ biến do sự khiếm khuyết trong các giác quan. Đó không hoàn toàn là dấu hiệu của bệnh tâm thần, trừ khi nó xuất hiện liên tục dai dẳng đến mức cản trở các sinh hoạt thường ngày. Hầu hết các ảo giác cũng liên quan đến một số mức độ của bệnh hoang tưởng. Tuy nhiên, một vài loại ma túy có thể gây ra ảo ảnh có thể xuất hiện kể cả lúc không sử dụng.
Ảo ảnh cũng là một phần của rối loạn tâm thần chẳng hạn như bệnh tâm thần phân liệt hoặc rối loạn ảo tưởng. Chúng có thể xảy ra cùng với hoang tưởng ảo tưởng, liên quan đến việc cảm nhận thứ gì đó thực sự ở đó, như nghe thấy giọng nói hoặc cảm thấy có vật gì đó đang bò trên da của mình.
Các nhà nghiên cứu hiện nay vẫn chưa tìm ra nguyên nhân chính xác gây ra trạng thái ảo giác. Tuy nhiên, tình trạng này xuất hiện cùng với các yếu tố di truyền, sinh học, tâm lý và môi trường sống. Những dấu hiệu bất thường trong não cũng có thể đóng vai trò gây ra tình trạng này. Sự mất cân bằng các chất dẫn truyền thần kinh hoàn toàn có thể làm tăng khả năng phát triển ảo giác. Các chấn thương về tâm thần ví dụ như sang chấn tâm lý cũng gây ra hiện tượng này.
Ảo tưởng là bệnh gì?
Ảo tưởng hay hoang tưởng là các nhận định, niềm tin sai, hoàn toàn mâu thuẫn với thực tế. Một người cố chấp giữ vững, không thể nào buông bỏ những nhận định này cho dù bằng chứng phản bác lại chúng. Ở một số trường hợp cực đoan, ảo tưởng chính là triệu chứng cho bệnh tâm thần. Một cá nhân mắc chứng hoang tưởng sẽ không thể phân biệt rõ đâu là thực, đâu là hư vô.
Nguồn gốc của bệnh hoang tưởng có thể từ định kiến hay ám ảnh trở thành, từ ảo giác mà hình thành nên hoang tưởng di chứng. Hoang tưởng suy đoán thường kéo dài làm biến đổi sâu sắc nhân cách của người bệnh, ảnh hưởng rất nhiều đến các hành vi của họ. Đây được coi là triệu chứng của một bệnh tâm thần nào đó ví dụ như: tâm thần phân liệt, rối loạn cảm xúc, loạn thần do rượu, ngáo đá, động kinh tâm thần…
Có nhiều cách để phân loại ảo tưởng, có những kiểu hoang tưởng hoang đường hoặc khả thi. Ảo tưởng hoang đường là loại ảo tưởng kì lạ và hoàn toàn không thể xảy ra trong thực tế. Ví dụ, người ta cho rằng người ngoài hành tinh xâm chiếm trái đất bằng một đội quân khổng lồ và thay thế cơ quan trên cơ thể người với một người khác. Ảo tưởng khả thi không hoàn toàn bác bỏ khả năng có thể xảy ra của chúng. Ví dụ, có khả năng bạn đang bị theo dõi bởi cảnh sát.
Hoang tưởng cũng thường được phân loại dựa trên chủ đề. Hoang tưởng một thế lực nào đó đang kiểm soát trí não, hoang tưởng tự đổ lỗi được coi là những loại hoang tưởng kì lạ, …Trong khi, hoang tưởng bị theo dõi, ghen tuông, hoang tưởng tự cao thuộc nhóm không kỳ quái.
Khúc xạ ánh sáng là gì? Nguyên nhân hiện tượng khúc xạ ánh sáng
Sự khác nhau giữa hoang tưởng và ảo ảnh thị giác là gì?
Sự ảo tưởng/hoang tưởng và ảo ảnh thị giác khác nhau ở một số điểm cơ bản sau:
– Ảo ảnh không phải dấu hiệu của bệnh tâm thần như ảo tưởng/hoang tưởng.
– Nếu được tách ra khỏi yếu tố gây ra ảo ảnh, người đó sẽ không bị nhìn thấy ảo ảnh nữa. Hoang tưởng xuất phát từ những nguyên nhân bên trong nên người bệnh cần được can thiệp bởi người có chuyên môn.
Một vài ví dụ về ảo tưởng
Nội dung vô cùng phong phú, ước mơ, khuynh hướng, lo lắng, sợ hãi của con người đều có thể trở thành chủ đề cho sự hoang tưởng suy đoán.
Hoang tưởng kiểu ảo giác: Tin rằng họ đang bị theo dõi, bị quấy rối hoặc đang là mục tiêu hãm hại bởi ai đó.
Hoang tưởng tự buộc tội: người bệnh tự cho mình phạm sai lầm lớn, có nhiều tội lỗi… đáng bị trừng phạt. Hoang tưởng tự buộc tội thường thấy ở căn bệnh trầm cảm và có thể dẫn tới tự tử.
Hoang tưởng tự đại: Phóng đại tầm quan trọng của bản thân, cho rằng mình có siêu năng lực hoặc có thể đạt được nhiều điều phi thường.
Hoang tưởng liên hệ: thường phát sinh trước hoang tưởng bị hại, người bệnh nghĩ rằng mọi việc xung quanh đều có mối liên hệ với mình. Tất cả những thái độ, lời nói của người xung quanh, người bệnh đều cho là ám chỉ mình, bàn tán về mình, nghĩ rằng người ta xem thường, chế giễu mình…
Ngoài ra còn nhiều hội chứng hoang tưởng như hoang tưởng được yêu, hoang tưởng vì ghen tuông…
Làm thế nào để khắc phục chứng ảo tưởng?
Chứng hoang tưởng/ảo tưởng có tính thụ động, thu hẹp trong suy nghĩ và hành động. Nó xuất hiện theo từng đợt, lúc có lúc lại không. Vì thế, nếu không phải là bác sĩ giàu kinh nghiệm thì việc chẩn đoán căn bệnh rất dễ nhầm lẫn. Thông thường, bác sĩ sẽ dựa vào việc trò chuyện với bệnh nhân để chẩn đoán hội chứng này chứ không thể thông qua chẩn đoán cận lâm sàng hay một xét nghiệm nào cả.
Sau khi đã chẩn đoán được chính xác người này mắc bệnh, tùy theo tình trạng và mức độ mà người bệnh đang mắc phải mà bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị thích hợp nhất. Cách điều trị hội chứng này hiện nay chủ yếu sẽ dùng thuốc. Hiệu quả điều trị khỏi bệnh hoàn toàn chỉ đạt khoảng 5 đến 7% bệnh nhân, số còn lại hầu như phải sống chung suốt đời với bệnh nhưng sẽ có khoảng 60 đến 70% bệnh nhân trong số này có thể sống cuộc sống bình thường nếu được điều trị tốt. Giúp người bệnh nhận thức được rõ ràng tình trạng của mình là cách tốt nhất để bác sĩ duy trì sự ổn định tâm thần cho họ.
Tuy không thể chữa khỏi hoàn toàn chứng hoang tưởng nhưng bệnh nhân có thể ổn định đến 50% tình trạng bệnh khi được phục hồi chức năng thông qua sinh hoạt điều độ, thể dục thể thao vừa sức, lao động nhẹ cùng với tham gia các hoạt động văn hóa văn nghệ. Các yếu tố như: tình trạng gia đình, môi trường, sự căng thẳng, chất kích thích… không phải là tác nhân gây ra chứng hoang tưởng ảo giác mà nó chỉ thúc đẩy hội chứng này phát triển do vậy cần loại bỏ chúng.
Thực tế cho thấy, có không ít người mắc phải chứng bệnh này vẫn có được cuộc sống bình thường vì họ đã được can thiệp kịp thời. Một số bệnh nhân thì phải cố gắng đấu tranh để duy trì các mối quan hệ, lao động, làm việc và tham gia vào các hoạt động thường ngày. Vì thế, nhờ tới sự trợ giúp của bác sĩ đúng chuyên khoa luôn là cần thiết.
Tuy nhiên, đại đa số bệnh nhân hoang tưởng thường không biết hoặc không muốn thừa nhận bệnh nên từ chối đi khám. Vì thế, người thân nên chú ý quan sát để nhận diện kịp thời và tìm cách động viên người bệnh đến gặp bác sĩ.
Vừa rồi Palada.vn đã cùng các bạn tìm hiểu ảo ảnh là gì, bị ảo giác là bệnh gì, cách phân biệt chúng cũng như cách khắc phục chứng ảo tưởng. Chúc các bạn có một năm mới bình an và thật nhiều sức khỏe tinh thần.
