Đàn gảy tai trâu là thành ngữ quen thuộc mà chắc hẳn ai cũng ít nhất một lần được nghe. Vậy bạn có hiểu hết ý nghĩa của đàn gảy tai trâu là gì không? Nguồn gốc của câu thành ngữ này bắt nguồn từ đâu, có câu chuyện nào thú vị xung quanh thành ngữ “đàn gảy tai trâu”? Cùng Palada.vn khám phá nhé!
Tóm tắt
Đàn gảy tai trâu là gì?
Đàn gảy tai trâu là câu thành ngữ với các tầng nghĩa như sau:
- Nghĩa đen: Vì trâu thì không biết nghe đàn nên nếu chúng ta đem đàn đến gảy cho trâu nghe cũng chửi tốn công phí sức.
- Nghĩa bóng: Tranh luận với những người không muốn tiếp thu thì cũng chỉ bằng thừa thế nên tốt nhất là không nên tranh luận với những người này. Hoặc dùng để để nói đến việc người nói phải tìm hiểu kỹ đối tượng để có cách truyền đạt hiệu quả nhất.
Câu thành ngữ “Đàn gảy tai trâu” có ý muốn nói khi chúng ta đưa ra lời khuyên cho ai đó thì cần phải cân nhắc xem đối phương có thực sự muốn nghe hay không. Bởi khi họ không có ý muốn tiếp thu lời khuyên của bạn thì dù bạn có nói những điều tốt đẹp đến đâu thì họ cũng chẳng bận tâm đâu.
Thành ngữ có ý nghĩa tương tự với “Đàn gảy tai trâu” là thành ngữ “nước đổ đầu vịt”, “nước đổ lá khoai”
Thành ngữ “Đàn gảy tai trâu” trong tiếng Anh được dùng với câu nói tương tự: “Water on duck’back” (Dịch: nước đổ lưng vịt).
Nguồn gốc thành ngữ đàn gảy tai trâu là gì?
Đàn gảy tai trâu tiếng Trung, gốc Hán là “Đối ngưu đàn cầm – 對牛彈琴 ” – một điển cố của Trung Hoa. Điển cố này là một câu chuyện hoàn toàn có thật ở thời Chiến Quốc (475-221 TCN).
Thời đó, xuất hiện một nhạc sĩ chơi đàn hay có tiếng tên Công Minh Nghi. Tiếng đàn của ông không chỉ hay mà còn lay động lòng người. Vào một ngày đẹp trời, ông trổ tài đàn ca tại một ngọn đồi định vừa thưởng hoa, ngắm gió vừa đàn một khúc nhạc. Tại đây, ông nhìn thấy một con trâu đang gặm cỏ và quyết định biểu diễn khúc “Thanh giác chi tao” cao nhã cho chú trâu may mắn này thưởng thức.
Tiếng đàn của Công Minh Nghi du dương cất lên, vậy mà con trâu vẫn bình thản gặm cỏ khiến ông buồn phiền. Sau khi quan sát, ông nhận thấy tuy con trâu nghe thấy tiếng đàn của ông, nhưng vì bản nhạc này không phù hợp với trâu khiến nó không thể cảm thụ và thưởng thức được. Biết vậy, Công Minh Nghi đã chuyển sang 1 khúc nhạc dân dã hơn. Ông đã nghĩ ra cách dùng đàn tạo ra âm thanh của tiếng ruồi muỗi kêu vo ve và tiếng nghé con kêu mừng rỡ. Lúc này, con trâu già không mải gặm cỏ nữa. Nó bắt đầu dỏng tai chăm chú lắng nghe, và ve vẩy cái tai để xua đuổi muỗi đi.
Công Minh Nghi hiểu ra rằng, con trâu không thể nhận thức được âm nhạc nên dù bản nhạc của ông có hay đến mấy thì nó cũng không thể hiểu được, chỉ có âm thanh gần với hiểu biết của nó thì mới có thể khiến nó chú ý.
Câu chuyện của Công Minh Nghi đã được người thông tuệ đạo Phật tên Mâu Dung đưa vào giảng dạy các đệ tử Nho Giáo. Từ đó “đàn gảy tai trâu” trở thành một thành ngữ được sử dụng rộng rãi cho đến ngày nay để nói về những người không có khả năng tiếp thu, hoặc nói về việc giảng đạo cho người không hiểu đạo lý là chuyện uổng phí công sức. Ngoài ra, thành ngữ này cũng được dùng để để nói đến việc người nói phải tìm hiểu kỹ đối tượng để có cách truyền đạt hiệu quả nhất.
Ý nghĩa của câu đàn gảy tai trâu muốn khuyên răn điều gì?
Mở rộng hơn ý nghĩa của thành ngữ “Đàn gảy tai trâu” thì câu thành ngữ này còn muốn nhắc nhở chúng ta những điều sau đây:
Mỗi người một tính cách, đừng bắt người khác phải giống như mình
Chúng ta được sống ở môi trường khác nhau nên cách suy nghĩ của chúng ta cũng không giống nhau. Những người có quan điểm sống khác nhau thường xảy ra tranh cãi. Mỗi người đều có lý lẽ riêng của họ. Suy cho cùng thì không hẳn ai đúng ai sai, chúng ta không thể soi mói hay phán xét người khác. Thế nên hãy tôn trọng sự khác biệt từ người khác, nếu họ không cùng quan điểm sống với bạn thì dù cho bạn có nói nhiều như thế nào cũng giống như “Đàn gảy tai trâu” mà thôi.
Lắng nghe và tiếp thu có chọn lọc
Vì hoàn cảnh sống của mỗi người là khác nhau thế nên cách chúng ta nhìn cuộc sống cũng không giống nhau. Bạn chẳng thể hiểu được người khác nếu chưa từng trải qua cảm giác của họ. Chúng ta nhận được vô vàn lời khuyên thế nhưng không phải tất cả lời khuyên đó đều phù hợp với bạn. Chúng ta cần nhìn nhận sự việc một cách sâu sắc, lắng nghe là tốt nhưng việc có tiếp thu nó hay không thì cần chọn lọc kỹ càng.
Lời khuyên cần đúng lúc và đúng người
Khéo léo đưa ra lời khuyên cho đúng người, đúng thời điểm cũng là một nghệ thuật. Khi thấy một người lầm đường lạc lối, chúng ta cần đưa ra lời khuyên cho họ thật khéo léo. Đừng áp đặt lên người khác, như vậy họ sẽ cảm thấy khó chịu. CÙng đừng dùng thái độ dạy đời bất kỳ ai vì bạn chưa chắc đã giỏi hơn họ. Và hơn hết, chẳng ai muốn lắng nghe những lời dạy đời cả. Lời khuyên cần phải đúng đối tượng, và đừng áp đặt suy nghĩ của mình lên bất cứ ai khác.
Có nên dùng thành ngữ “Đàn gảy tai trâu” để nói về người khác?
Chúng ta đã phân tích và cũng đã hiểu rõ những ý nghĩa của câu thành ngữ “Đàn gảy tai trâu”. Có thể nói, đây là một câu nói mang hàm ý chê bai trí thông minh và sự tiếp thu của người khác.
Chính vì vậy, khi sử dụng thành ngữ này, bạn cần chú ý đối tượng và hoàn cảnh sử dụng. Ở bất kì hoàn cảnh nào, chúng ta cũng không nên xem thường, hạ thấp người khác. Bởi vì trình độ kiến thức, chuyên môn của mỗi người là khác nhau. Mỗi người đều có cái nhìn và sự hiểu biết không giống nhau.
Bởi vậy, chúng ta nên cân nhắc để dùng thành ngữ “đàn gảy tai trâu”. Có thể sử dụng với những người kém tuổi, thân thiết,…Tuyệt đối tránh sử dụng với những người hơn tuổi chúng ta.
Sự khinh thường trí thông minh của người khác có thể dẫn đến mất hòa khí của đôi bên. Bên cạnh đó, việc bạn nhìn nhận và đánh giá về thực lực của một ai đó chưa hẳn đã chính xác nên cũng đừng vội sử dụng thành ngữ này nhé. Hãy dành thời gian quan sát, tiếp xúc với họ rồi mới có được kết luận chính xác. Việc sử dụng thành ngữ “Đàn gảy tai trâu” quá sớm, đặc biệt là với những người mới quen là hành động kém lịch sự, cần tránh.
Vậy là bài viết đã giải thích “Đàn gảy tai trâu” là gì? Nguồn gốc, ý nghĩa của câu thành ngữ Đàn gảy tai trâu. Còn thành ngữ nào đã được nghe nhiều nhưng bạn vẫn chưa hiểu hết ý nghĩa? Hãy đặt câu hỏi cho chúng tôi để cũng phân tích nhé!
