Trong cuộc sống hẳn chúng ta bắt gặp rất nhiều khái niệm về các vấn đề được gọi chung là thuật ngữ. Vậy thuật ngữ là gì? Đặc điểm, cách sử dụng của thuật ngữ ra sao? Bài viết sau của chúng tôi sẽ giúp bạn đọc hiểu hơn về khái niệm trên.
Tóm tắt
Khái niệm thuật ngữ là gì?
Để hiểu thuật ngữ là gì thì dựa theo sách ngữ văn 9 đưa ra chúng ta có cách hiểu thuật ngữ là những từ ngữ biểu thị khái niệm khoa học, công nghệ, thường là được dùng trong các văn bản khoa học, công nghệ.
Ví dụ thuật ngữ trong tin học “Phần mềm hệ thống” là các chương trình có nhiệm vụ quản lý tài nguyên máy tính cùng các phần cứng kết nối với máy tính, nó cho phép người dùng và các phần mềm ứng dụng được tương tác với phần cứng.
Từ ví dụ đưa ra có thể thấy thuật ngữ là một bộ phận từ vựng dùng để thể hiện những khái niệm xác định của hệ thống khái niệm của một ngành khoa học nào đó.
Hiểu một cách đơn giản hơn thì thuật ngữ là từ để chỉ khái niệm chuyên ngành trong lĩnh vực chẳng hạn như là tin học, vật lý, công nghệ thông tin, sinh học, y học,… Các thuật ngữ thường sẽ chủ yếu được dùng trong các loại văn bản khoa học, công nghệ.
Đặc điểm của thuật ngữ
Về nguyên tắc thì mỗi thuật ngữ chỉ được biểu thị một khái niệm và ngược lại, một khái niệm chỉ được biểu thị bằng một thuật ngữ.
Thuật ngữ không có tính hình tượng vì nội dung biểu thị là đặc trưng giải thích của thuật ngữ đó. Chức năng của thuật ngữ là cung cấp tri thức nhất định cho chúng ta.
Thuật ngữ thường không được phép mang tính biểu cảm. Tức là thuật ngữ nhằm đưa ra giải thích chứ không mang ý nghĩa bộc lộ cảm xúc qua thuật ngữ.
Ngoài ra, thuật ngữ không bị thay đổi ở các ngôn ngữ khác nhau, có nghĩa là thuật ngữ mang tính quốc tế, biểu thị chung cho toàn cầu. Các thuật ngữ trong tiếng Anh có thể được dùng trong tiếng Việt mà không cần phiên dịch.
Cách sử dụng một số thuật ngữ
Có thể thấy khi đã tìm hiểu khái niệm thuật ngữ là gì cũng như đặc điểm của thuật ngữ thì chúng ta cần sử dụng thuật ngữ đúng cách và đúng hoàn cảnh. Muốn thống nhất việc dùng thuật ngữ và hiểu chúng cho chính xác thì phải có định nghĩa hoặc giải thích được thuật ngữ trong lĩnh vực khoa học công nghệ tương ứng, có lưu ý đến văn cảnh sử dụng thích hợp.
Trong văn bản bên ngoài lĩnh vực, nếu như việc dùng một thuật ngữ có thể gây nhầm lẫn vì có nghĩa khác ở một lĩnh vực khác thì người viết phải chú thích, ít nhất cũng cần lưu ý bằng cách in nghiêng hoặc là đặt vào ngoặc kép.
Thuật ngữ không được biểu hiện những sắc thái xúc cảm có thể gây mâu thuẫn về giới tính, sắc tộc, chính trị, tôn giáo, giai cấp, địa vị, tuổi tác.
Bên cạnh đó khác với từ ngữ văn chương thì việc công nhận thuật ngữ cũng cần có cơ quan có thẩm quyền phê duyệt và ban hành.
Những cách xác định nghĩa của thuật ngữ
Thông thường thuật ngữ có thể được đặt tên theo những cách kế thừa, vay mượn hoặc sử dụng cách tạo mới.
Kế thừa là cách sử dụng từ ngữ có sẵn trong từ điển nhưng được định nghĩa lại cho phù hợp với lĩnh vực của thuật ngữ.
Vay mượn được dùng trong trường hợp một thuật ngữ đã trở nên phổ biến hoặc không gây hiểu nhầm thì có thể được để nguyên không thay đổi. Tuy nhiên trong trường hợp vay mượn từ nước ngoài thì thuật ngữ còn cần được phiên âm và dùng phổ biến hoặc từ mới nhưng khó phát âm đúng.
Tạo mới là cách dùng thuật ngữ có âm mới hoặc chữ mới hoặc hoàn toàn mới về cả âm và chữ.
Ví dụ thuật ngữ
Bài viết xin đưa ra ví dụ về một số thuật ngữ phổ biến để quý bạn đọc có thể dễ hình dung hơn về vấn đề:
– Lực là thuật ngữ chỉ tác dụng đẩy, kéo của vật này lên vật khác.
– Tục ngữ là những câu nói trong dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, thể hiện những kinh nghiệm trong dân gian về mọi mặt như tự nhiên, lao động sản xuất, xã hội, được nhân dân vận dụng rất nhiều vào đời sống, suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hàng ngày.
– Xâm thực là việc làm huỷ hoại dần dần lớp đất đá phủ trên mặt đất do các tác nhăn: gió, băng, nước chảy…
– Hiện tượng hoá học là hiện tượng trong đó đã có sự sinh ra chất mới.
– Đơn chất là những chất chỉ do một nguyên tố hoá học cấu tạo nên.
– So sánh là đối chiếu sự vật, sự việc này với những sự vật, sự việc khác có nét tương đồng nhằm làm tăng lên sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
– Trường từ vựng là tập hợp những từ chỉ có ít nhất một nét chung về nghĩa.
-Di chỉ là nơi có dấu vết từng cư trú sinh sống của người xưa.
– Thu phấn là hiện tượng mà hạt phấn tiếp xúc với đầu nhụy.
– Lưu lượng là lượng nước chảy ngang qua mặt cắt ngang lòng sông ở một điểm nào đó, trong một giây đồng hồ.
– Thị tộc phụ hệ là thị tộc theo dòng họ của cha, trong đó người nam có quyền hơn nữ.
– Đường trung trực là đường thẳng nằm vuông góc với một đoạn thẳng tại điểm giữa của đoạn ấy.
– Nguyên tố là chất cơ sở có điện tích hạt nhân nguyên tử không hề thay đổi trong các phản ứng hóa học, tạo nên những đơn chất hoặc hợp chất.
Hình học là ngành toán học chuyên nghiên cứu hình dáng, kích thước và vị trí tương đối của các sự vật, gồm có hình học phẳng, hình học không gian.
Trên đây là giải đáp thuật ngữ là gì cũng như đặc điểm và cách sử dụng của thuật ngữ. Nếu trong quá trình nghiên cứu tìm hiểu còn điều gì mà bạn đọc thắc mắc hay quan tâm hãy để lại bình luận bên dưới cho chúng tôi để được hỗ trợ nhé.
