Những năm gần đây vấn đề bùng nổ dân số ở Việt Nam cũng như trên toàn thế giới đã trở nên nhức nhối vì những hậu quả mà nó đem lại. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu về bùng nổ dân số, hậu quả và giải pháp khắc phục vấn đề này trong bài viết dưới đây.
Tóm tắt
Bùng nổ dân số là gì?
Bùng nổ dân số là hiện tượng dân số tăng nhanh một cách đột biến trong khoảng thời gian ngắn. Bản chất của bùng nổ dân số đó chính là sự tăng lên nhanh chóng về số lượng người sinh sống trong phạm vi của một quốc gia, một khu vực hay nói rộng ra là sự gia tăng dân số trên phạm vi toàn cầu.
Bùng nổ dân số gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng cho xã hội và hệ sinh thái tự nhiên. Vậy vấn đề bùng nổ dân số xảy ra khi nào? Bùng nổ dân số sẽ xảy ra khi tỉ lệ gia tăng tự nhiên vượt quá 2,1%. Lúc này dân số tăng quá nhanh, vượt qua khả năng giải quyết các vấn đề ăn, ở, chỗ làm việc,… trở thành gánh nặng đối với sự phát triển của nhiều quốc gia trong đó có cả Việt Nam.
Tìm hiểu nguyên nhân bùng nổ dân số thế giới
Có nhiều nguyên nhân được đưa ra để lý giải cho vấn đề bùng nổ dân số Việt Nam và thế giới, các nguyên nhân chính đó là:
Sự chênh lệch quá lớn giữa tỷ lệ sinh và tử
Trong giai đoạn đầu lịch sử phát triển nhân loại, tỷ lệ sinh rất cao do nhu cầu duy trì nòi giống và lực lượng sản xuất phục vụ sự phát triển xã hội. Khi đó, tỷ lệ tử cũng khá cao do điều kiện sống hạn chế, dịch bệnh, thiên tai,… Vậy nên, tỉ lệ sinh và tử trong giai đoạn này là tương đối cân bằng.
Ngược lại, trong giai đoạn bùng nổ dân số thì tỉ lệ sinh vẫn được duy trì; tỉ lệ tử có xu hướng giảm do điều kiện sống đã được nâng cao, y học phát triển,…
Nhu cầu về lực lượng sản xuất
Ở những quốc gia chậm phát triển, nơi khoa học kỹ thuật chưa phát triển thì việc áp dụng khoa học kỹ thuật trong sản xuất còn rất hạn chế, lực lượng lao động chỉ ở trình độ cơ khí thủ công,… Cộng với những nguồn năng lượng có sẵn trong tự nhiên để sản xuất khiến cho dân số ngày càng tăng cao, đẩy mạnh sức sản xuất xã hội. Chính vì thế, dân số đã thế giới không ngừng tăng lên để đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế của mỗi quốc gia.
Quan điểm lạc hậu
Tại một số quốc gia hiện nay vẫn tồn tại một số quan niệm lạc hậu như cần sinh nhiều con, tư tưởng trọng nam khinh nữ,… Điều này khiến cho tỉ lệ sinh rất cao, mất cân bằng giới tính dẫn đến bùng nổ dân số.
Ở một số nước nghèo và các nước đang phát triển thì vấn đề tiếp cận, nhận thức về dân số còn nhiều hạn chế. Đặc biệt là ở Châu Phi và một số nước Châu Á, kinh tế nghèo đói, lương thực không đủ cộng với thiếu kiến thức về giáo dục dân số, kế hoạch hóa gia đình, không biết dùng phương tiện cơ bản để phòng tránh thai dẫn đến bùng nổ dân số.
Hậu quả nặng nề của vấn đề bùng nổ dân số
Trên thế giới, bùng nổ dân số đang diễn ra mạnh nhất ở các nước, châu lục nghèo và kém đô thị hóa đó là Châu Á và Châu Phi. Một số vấn đề xảy ra khi bùng nổ dân số có thể kể tới là:
– Thiếu nước sạch cho nhu cầu ăn uống cũng như xử lý nước thải và xả thải. Một số quốc gia giàu có đã dùng kỹ thuật khử muối đắt tiền để giải quyết vấn đề thiếu nước này.
– Suy giảm mạnh các tài nguyên thiên nhiên. Tăng mức độ ô nhiễm không khí, ô nhiễm nước, ô nhiễm đất và tất nhiên là cả ô nhiễm tiếng ồn. Khi một quốc gia đã công nghiệp hoá và trở nên giàu có thì sự quản lý của chính phủ và cải tiến công nghệ sẽ giúp làm giảm sự ô nhiễm một cách bền vững, thậm chí khi dân số của quốc gia đó tiếp tục tăng.
– Nạn phá rừng và mất đi hệ sinh thái giúp duy trì oxi trong khí quyển và cân bằng carbon dioxide, có khoảng tám triệu héc ta rừng bị mất mỗi năm. Thay đổi thành phần khí quyển và hậu quả là nóng lên toàn cầu. Mất đất canh tác không thể nào phục hồi và sa mạc hoá.
– Nhiều giống loài đã và đang bị tuyệt chủng. Lý do từ môi trường sống bị giảm bớt trong các khu rừng nhiệt đới do những người dân du canh thực hiện. Đặc biệt tại các quốc gia có dân số làm nông nghiệp tăng trưởng nhanh, tỷ lệ tuyệt chủng hiện tại có thể lên tới 140,000 loài mỗi năm.
– Tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh và trẻ em rất cao. Tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh hiện nay cao do nghèo đói. Các quốc gia giàu với mật độ dân số thấp hơn có tỷ lệ tử vong trẻ sơ sinh thấp.
– Tăng cơ hội phát sinh của những bệnh dịch nguy hiểm. Vì nhiều lý do môi trường và xã hội, gồm các điều kiện sống quá đông đúc; suy dinh dưỡng và không có, không được tiếp cận, hay tiếp cận không đầy đủ các dịch vụ chăm sóc y tế, người nghèo thường sẽ dễ mắc các bệnh truyền nhiễm.
– Đói nghèo và lạm phát trở thành vấn đề lớn bởi các chính sách kinh tế và quản lý kém của chính phủ. Người dân có tuổi thọ thấp tại các nước có dân số tăng nhanh. Tỷ lệ tội phạm tăng cao vì tăng các tổ chức buôn bán ma tuý và tội phạm bởi những người phải ăn cắp các nguồn tài nguyên để tồn tại.
– Thu nhập sẽ thấp. Trong mô hình kinh tế cung và cầu, khi số lượng người lao động tăng (tức là tăng cung) kết quả làm hạ lương bổng (chi phí cho người lao động giảm) khi có quá nhiều người cùng cạnh tranh cho một công việc.
Phương án giải quyết vấn đề bùng nổ dân số
Tuy các khuynh hướng hiện nay của thế giới cũng không cho thấy bất kỳ một giải pháp thực tế nào cho sự bùng nổ dân số thế giới trong thế kỷ XXI. Một số biện pháp giảm nhẹ đã được thường được áp dụng để giảm tác hại của sự quá tải dân số có thể kể tới là:
Kiểm soát việc sinh sản
Vấn đề bùng nổ dân số thế giới có liên quan tới vấn đề kiểm soát sinh sản, một số quốc gia châu Á ví dụ như Trung Quốc đã sử dụng các biện pháp mạnh để giảm tỷ lệ sinh. Một số nhà lãnh đạo và nhà môi trường đã cho rằng Liên hiệp quốc cần thiết phải áp dụng nghiêm ngặt một biện pháp hạn chế sinh sản như Trung Quốc trên toàn cầu.
Giáo dục tuyên truyền
Một cách nữa là tập trung vào sự giáo dục về quá tải dân số và kế hoạch hoá gia đình. Có các biện pháp kiểm soát sinh sản; chế tạo các dụng cụ kiểm soát sinh sản như bao cao su cho cả nam và nữ và chú ý hơn để thuốc tránh thai trở nên dễ tiếp cận.
Định cư bên ngoài Trái Đất
Trong thập niên 1970, nhà hoạt động vũ trụ người Mỹ Gerard O’Neill đã đề xuất xây những nơi sinh sống ngoài vũ trụ mà có thể đáp ứng gấp 30,000 lần khả năng của Trái Đất chỉ bằng cách sử dụng vành đai tiểu hành tinh và cả hệ mặt trời. Nó có khả năng đáp ứng cho sự gia tăng dân số như hiện tại cũng như trong hàng nghìn năm nữa. Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại thì ý tưởng này vẫn chưa thể trở thành hiện thực được.
Trên đây là những chia sẻ về vấn đề bùng nổ dân số, hậu quả và giải pháp khắc phục. Hi vọng rằng các bạn đã có được một số thông tin hữu ích khi tham khảo những nội dung này.
