Chi tiết máy là những bộ phận quan trọng trong ngành cơ khí. Vậy chi tiết máy là gì? Chi tiết máy có những loại như thế nào? Hãy cùng nhau tìm hiểu về kiến thức cơ khí này thông qua bài viết dưới đây nhé.
Tóm tắt
Tìm hiểu khái niệm chi tiết máy là gì?
Khái niệm chi tiết máy đã được đề cập trong chương trình công nghệ lớp 8. Trong kỹ thuật cơ khí, chi tiết máy là bộ phận cơ khí nhỏ nhất hoặc bộ phận lắp ráp trong máy móc. Chúng thường thực hiện một chức năng duy nhất và không thể thay thế bằng các bộ phận khác. Ví dụ, một ổ trục có thể được cấu thành từ các chi tiết máy như bi, vòng trục…
Một chi tiết máy có thể được định nghĩa là một bộ phận cấu thành (chẳng hạn như ốc vít) hoặc một bộ phận riêng biệt (ví dụ: ly hợp) trong máy móc.
Chi tiết máy gồm những loại nào?
Dựa vào kiểu chức năng, chi tiết máy được chia thành chi tiết máy đa năng và chi tiết máy chuyên dụng.
Chi tiết máy đa năng
Những chi tiết máy này này là các bộ phận xây dựng cơ bản trong nhiều loại máy móc. Các bộ phận như chốt (ốc vít, đai ốc và bu lông, đinh tán…), xích , trục, khóa, ổ trục và dây đai là những ví dụ về các chi tiết máy đa năng. Chúng thường thực hiện cùng một chức năng trong tất cả các loại máy móc.
Trong hầu hết các trường hợp, các bộ phận máy đa năng có kích thước và hình dạng được xác định theo tiêu chuẩn quốc tế.
Ví dụ, bu lông lục giác có thể được sản xuất theo 18 tiêu chuẩn khác nhau, phổ biến nhất là DIN 931 và DIN 933. Chúng có các kích cỡ từ M3 đến M48.
Các chi tiết máy đa năng thường dễ dàng thay thế và sử dụng trong nhiều máy móc khác nhau.
Chi tiết máy chuyên dụng
Đây là những chi tiết máy chuyên dụng được sử dụng trong từng thiết kế máy cụ thế. Tuabin trong động cơ phản lực, cánh quạt, pít-tông, trục khuỷu… đều là những chi tiết máy chuyên dụng. Thiết kế cơ học của các bộ phận này được tùy chỉnh theo yêu cầu, mục đích sử dụng.
Ví dụ về chi tiết máy chuyên dụng: Động cơ tàu thủy có nhiều kiểu dáng khác nhau, với số lượng xi lanh từ 6 đến 14. Với mỗi loại động cơ này, kích thước của mọi thành phần được thiết kế lại. Van xả, đầu xi-lanh, ống lót, piston, vòng pít-tông, thanh nối và trục khuỷu đều có các kích cỡ khác nhau cho các loại động cơ khác nhau. Vì thế chúng là chi tiết máy chuyên dụng.
Các chi tiết máy phổ biến trong cơ khí là gì?
Trong cơ khí, có một vài loại chi tiết máy cơ bản, được sử dụng vô cùng phổ biến. Hãy cùng nhau tìm hiểu về các bộ phận này ngay sau đây nhé.
Vòng bi
Vòng bi là một trong những chi tiết máy phổ biến nhất trong thiết kế máy. Nó có tác dụng chính là loại bỏ ma sát giữa hai bộ phận chuyển động. Mục đích chính của vòng bi là ngăn chặn sự tiếp xúc trực tiếp của hai bộ phận và cho phép các chuyển động cơ học trơn tru hơn.
Vòng bi có nhiều hình dạng và kích cỡ khác nhau. Các thiết kế ổ trục vòng bi có thể phù hợp cho các ứng dụng khác nhau, đảm bảo độ tin cậy, hiệu quả, hiệu suất và độ bền tối đa của sản phẩm cơ khí.
Một số ứng dụng của vòng bi là:
- Cửa trượt/cửa sổ/ngăn kéo
- Trục khuỷu động cơ
- Ròng rọc băng tải và con lăn
- Tua bin gió
Chi tiết máy – trục là gì?
Trục là chi tiết máy dài, hình trụ được sử dụng để truyền mô-men xoắn và công suất cơ học giữa hai bộ phận. Chi tiết máy này được sử dụng khi khoảng cách giữa các bộ phận của bộ truyền động quá lớn để kết nối trực tiếp, hoặc các bộ phận này hoạt động trong các môi trường khác nhau.
Một số ứng dụng của trục là:
- IC động cơ trục khuỷu/trục cam
- Trục xe
- Đồng hồ
- Máy bơm
Khớp nối
Khớp nối là các bộ phận cơ khí kết nối hai trục quay thẳng hàng, với mục đích chính là truyền lực trong thiết kế cơ khí. Khớp nối có thể ở dạng cố định hoặc linh hoạt, tùy thuộc vào nhu cầu sử dụng.
Khớp nối linh hoạt có thể giảm sự sai lệch nhỏ trong lắp đặt. Chúng cũng hấp thụ rung động, làm tăng tuổi thọ của máy móc trong quá trình chuyển động cơ học. Khớp nối cũng ngăn chặn sự truyền nhiệt từ động cơ sang máy được ghép nối.
Một số khớp nối hoạt động giống như cầu chì. Nếu mô-men xoắn vượt quá một giới hạn nhất định, chúng sẽ phá vỡ và cắt đứt kết nối giữa các bộ phận dẫn động để bảo vệ máy móc.
Một số ứng dụng của khớp nối là:
- Máy phát điện
- Điều khiển chuyển động trong robot
- Liên kết lái ô tô
- Mái chèo
- Bộ vi sai ô tô
Chi tiết máy – ốc vít là gì?
Trong các ứng dụng kỹ thuật cơ khí, các loại ốc vít khác nhau được sử dụng kết nối hai hoặc nhiều bộ phận máy móc lại với nhau. Chúng tạo ra các khớp nối tạm thời có thể tháo rời khi cần thiết.
Mục đích chính của ốc vít là để bảo vệ bộ phận máy này khỏi áp suất cao, lực quá mức và rung động. Các loại ốc vít thường được làm từ thép cacbon, thép không gỉ hoặc hợp kim.
Bánh răng
Bánh răng là bộ phận cơ bản để truyền lực và chuyển động quay giữa hai trục. Chúng có thể tăng hoặc giảm vận tốc góc và mô-men xoắn, tuân theo định luật bảo toàn năng lượng. Về bản chất, chúng hoạt động như các đòn bẩy trong một hệ thống cơ học tịnh tiến.
Các răng trên hai bánh răng ăn khớp với nhau và truyền lực giữa hai trục song song nhau. Tuy nhiên các bánh răng đặc biệt có khả năng truyền lực giữa các trục giao nhau cũng như các trục không song song, không giao nhau.
Một số ứng dụng của bánh răng là:
- Đồng hồ
- Hộp số xe
- Máy trộn và máy xay sinh tố
- Máy giặt và máy sấy
Bài viết đã giới thiệu về khái niệm chi tiết máy là gì và dấu hiệu nhận biết các chi tiết máy, cũng như các loại chi tiết máy thông dụng. Hy vọng sau khi đọc xong bài viết, bạn đã có thêm những kiến thức về vấn đề liên quan đến cơ khí này.
Xem thêm:
