Liên kết câu và liên kết đoạn văn là một trong những nội dung trong chương trình ngữ văn lớp 9 mà học sinh cần phải ghi nhớ. Để các em hiểu rõ hơn về liên kết câu liên kết đoạn văn là gì, Palada.vn sẽ giới thiệu về nội dung này trong bài viết dưới đây.
Tóm tắt
Khái niệm liên kết câu và liên kết đoạn văn
Trong một văn bản các câu luôn có một sợi dây liên kết chặt chẽ, câu này liên kết với câu kia, sự liên kết giữa các câu tạo nên một mạng lưới gọi là tính liên kết của văn bản.
Liên kết là mối quan hệ giữa hai yếu tố ngôn ngữ, muốn hiểu nghĩa của yếu tố này thì phải tham khảo nghĩa của yếu tố kia, trên cơ sở đó thì hai câu chứa chúng được liên kết lại với nhau.
Các đoạn văn trong một văn bản phải liên kết chặt chẽ với nhau về nội dung và hình thức. Về nội dung, các đoạn văn phải phục vụ cho chủ đề chung của văn bản, các câu phải phục vụ chủ đề của đoạn văn, thể hiện được liên kết chủ đề. Các đoạn văn và các câu cần phải được sắp xếp theo trình tự hợp lý và liên kết logic.
Một số biện pháp dùng để liên kết câu, liên kết đoạn văn
Các câu trong một đoạn văn hay các đoạn văn trong một văn bản phải luôn cần phải có sự liên kết chặt chẽ cả về nội dung và hình thức, cụ thể như sau:
Liên kết về nội dung
Liên kết chủ đề nghĩa là các câu phải phục vụ chủ đề chung của đoạn văn, các đoạn văn cũng phải thể hiện được chủ đề chung của toàn văn bản.
Liên kết lô-gíc nghĩa là các câu trong đoạn văn và các đoạn văn trong văn bản đều phải được sắp xếp theo một trình tự hợp lí.
Liên kết hình thức
Liên kết hình thức sẽ gồm các phép liên kết sau:
– Phép lặp từ ngữ: sử dụng lặp đi lặp lại một hoặc một số từ ngữ nào đó ở các câu khác nhau để tạo sự liên kết.
Ví dụ: “Chiều, chiều rồi. Một chiều êm ả như ru ngủ, văng vẳng tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ”.
(Trích trong Hai đứa trẻ của Thạch Lam)
– Phép đồng nghĩa, trái nghĩa và liên tưởng: dùng các từ ngữ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc là cùng trường liên tưởng ở các câu khác nhau để tạo nên sự liên kết.
Ví dụ phép đồng nghĩa:
“Cái cửa hàng hai chị em trông coi chính là một cửa hàng tạp hóa nhỏ xíu, mẹ Liên dọn ngay từ khi cả nhà bỏ Hà Nội về quê ở, vì thầy Liên bị mất việc. Một gian hàng bé thuê lại của bà lão ngăn ra bằng một tấm phên nứa dán giấy nhật trình.”
(Trích trong Hai đứa trẻ của Thạch Lam)
Ví dụ phép trái nghĩa:
“Giọng hắn lè nhè và tiếng thì cũng đã gần như méo mó. Nhưng bộ điệu thì lại như hiền lành khi hắn vừa gãi đầu gãi tai, lại vừa lải nhải:”
(Trích Chí Phèo – Nam Cao)
Điển cố là gì? Điển tích là gì? Điển cố và điển tích trong văn học
Một số bài tập liên kết câu và liên kết đoạn văn
Để củng cố kiến thức về liên kết câu và liên kết đoạn văn, chúng ta hãy thực hành với một số bài tập dưới đây.
Bài 1: Theo các em, tập hợp các câu dưới đây có phải một đoạn văn không? Giải thích tại sao?
(1) Mưa xuống ù ù như xay lúa. (2) Cối xay lúa giờ đây đã không còn được sử dụng nhiều ở làng quê Việt Nam. (3) Làng quê của Việt Nam rất yên bình với những cánh đồng mênh mông, lũy tre rì rào. (4) Tre rất anh hùng trong chiến đấu, lại rất thân thiện trong đời sống người dân quê tôi. (5) Quê hương tôi ôi đẹp vô cùng!
Trả lời: Tập hợp các câu trên không phải là 1 đoạn văn bởi vì các câu văn trên không nói về cùng một chủ đề, trong đó các câu văn không có sự liên kết với nhau.
Bài 2: Sắp xếp các câu văn sau theo trình tự hợp lý để được đoạn văn hoàn chỉnh
a.
(1) Mặt nước trở nên sáng lóa.
(2) Trăng đã lên cao.
(3) Biển và trời những hôm xuất hiện mặt trăng đẹp quá.
(4) Bầu trời càng trở nên sáng hơn.
(5) Cả một vùng nước sóng sánh và vàng chói lọi.
b.
(1) Em nhìn thấu vào ở tận trong nhà.
(2) Nhưng điều kỳ diệu nhất là ngỗng ta lại nhảy khỏi đĩa và mang cả dao ăn, phuốc-sét đang cắm trên lưng, tiến về phía em bé.
(3) Em quẹt que diêm thứ hai, que diêm cháy và sáng rực lên.
(4) Bàn ăn đã dọn, khăn trải bàn màu trắng tinh, trên bàn toàn bát đĩa bằng sứ quý giá và có cả một con ngỗng quay nữa.
(5) Bức tường bỗng như biến thành một tấm rèm bằng vải màu.
c.
(1) Những cánh buồm trắng trên biển đang được nắng sớm chiếu vào sáng rực lên, ở xa trông như những đàn bướm lượn giữa trời xanh.
(2) Biển thật sự rất đẹp!
(3) Mặt biển sáng trong như thể tấm thảm khổng lồ bằng ngọc thạch.
(4) Buổi sáng, nắng sớm đang tràn trên mặt biển.
Trả lời:
- Biển và trời những hôm xuất hiện mặt trăng đẹp quá. Trăng đã lên cao. Mặt nước trở nên sáng lóa. Cả một vùng nước sóng sánh và vàng chói lọi. Bầu trời càng trở nên sáng hơn.
b. Em quẹt que diêm thứ hai, que diêm cháy và sáng rực lên. Bức tường bỗng như biến thành một tấm rèm bằng vải màu. Em nhìn thấu vào ở tận trong nhà. Bàn ăn đã dọn, khăn trải bàn màu trắng tinh, trên bàn toàn bát đĩa bằng sứ quý giá và có cả một con ngỗng quay nữa. Nhưng điều kỳ diệu nhất là ngỗng ta lại nhảy khỏi đĩa và mang cả dao ăn, phuốc-sét đang cắm trên lưng, tiến về phía em bé. - Buổi sáng, nắng sớm đang tràn trên mặt biển. Mặt biển sáng trong như thể tấm thảm khổng lồ bằng ngọc thạch. Những cánh buồm trắng trên biển đang được nắng sớm chiếu vào sáng rực lên, ở xa trông như những đàn bướm lượn giữa trời xanh. Biển thật sự rất đẹp.
Trên đây là toàn bộ nội dung liên quan đến liên kết câu và liên kết đoạn văn là gì cùng các biện pháp liên kết và bài tập liên quan. Chúc các em học sinh áp dụng thành công và có kết quả tốt trong học tập.
