Thủy tức là loài động vật đặc biệt được cho là có khả năng “bất tử”. Hãy cùng Palada.vn tìm hiểu thủy tức là gì, cấu tạo và hình dạng của thủy tức trong bài viết dưới đây nhé.
Tóm tắt
Thủy tức là gì?
Thủy tức thuộc nhóm ngành ruột khoang sống ở các vùng nước ngọt như ao tù, hồ, đầm… Đây là loại động vật bậc thấp có hình ống dài, có nhiều xúc tu đối xứng để bám vào các giá thể, di chuyển theo kiểu sâu đo và lộn đầu. Tên của chi này theo danh pháp trong khoa học là Hydra.
Chúng có nguồn gốc ở các vùng ôn đới và nhiệt đới. Các nhà sinh học đặc biệt quan tâm đến thủy tức vì khả năng tái sinh của động vật này. Chúng dường như không chết vì tuổi già, hoặc là không bao giờ già.
Sở dĩ có khả năng này vì phần lớn các tế bào cơ thể của thủy tức đều là tế bào gốc. Các tế bào có thể phân chia liên tục, khác với mọi loại tế bào trong cơ thể. Ở người, dạng tế bào này chỉ xuất hiện khoảng vài ngày đầu phát triển phôi thai. Ngược lại, thủy tức lại thường xuyên trẻ hóa cơ thể bằng những tế bào mới.
Trong môi trường tự nhiên, những bệnh dịch, động vật săn mồi và ô nhiễm nguồn nước thường giết chết thủy tức trước khi chúng đạt được đến độ bất tử. Nghiên cứu thủy tức có thể giúp các nhà khoa học tìm hiểu những lý do khiến phần lớn động vật bị lão hóa.
Hình dạng của thủy tức
Toàn thân thủy tức có hình trụ dài với phần dưới thân có đế bám vào giá thể. Phần trên là lỗ miệng với 8 tua miệng tỏa ra rất dài gấp nhiều lần chiều dài cơ thể và có khả năng co ngắn lại. Bộ phận này chức năng bắt mồi, di chuyển và cảm giác. Cơ thể của thủy tức đối xứng tỏa tròn, dài và nhỏ.
Cấu tạo của thủy tức
Cấu tạo trong của thủy tức gồm có khoang ruột rõ ràng và phát triển theo cách tiêu hóa ngoại bào, cắt thức ăn thành các mảnh nhỏ trong ruột để thực hiện tiêu hóa nội bào.
Thủy tức tiêu hóa bằng ruột (túi tiêu hóa) của thủy tức. Điều đặc biệt của bộ phận này là chúng lại chỉ có một đầu ra (vừa là miệng cũng vừa là hậu môn). Nếu như ăn một miếng thức ăn to, chúng phải tiêu hóa hết rồi phải phun ra những gì không tiêu hóa được thì mới ăn tiếp cái khác. Vì vậy, chúng không thể lưu trữ thức ăn lâu trong cơ thể, phải tận dụng tiêu hóa nội bào để tiêu hóa nhanh những thức ăn vừa đưa vào cơ thể.
Thành cơ thể của thủy tức gồm có hai lớp tế bào và tầng keo xen giữa.
Thành ngoài gồm các loại tế bào:
– Tế bào mô bì cơ: hình trụ có rễ, chứa nhân ở phía ngoài, chứa tơ cơ xếp dọc theo chiều dài của cơ thể ở phía trong, giữ chức năng bảo vệ của mô bì vừa tạo thành một tầng co rút đi theo chiều dọc của cơ thể.
– Tế bào gai: được phân bố khắp cơ thể nhưng tập trung nhiều nhất trên tua miệng, chúng giữ nhiệm vụ tấn công và tự vệ.
– Tế bào cảm giác: hình thi nằm xen giữa các tế bào mô bì cơ với tơ cảm giác hướng ra ngoài, gốc phân nhánh ở trong tầng keo.
– Tế bào thần kinh: hình sao, có các rễ liên kết lại với nhau trong tầng keo tạo thành hệ thần kinh mạng lưới đặc trưng của ruột khoang. Mạng lưới này liên kết với rễ của tế bào cảm giác cùng với gốc của tế bào mô bì cơ, các tế bào gai tạo thành cung phản xạ, tuy vẫn còn đơn giản nhưng là xuất hiện lần đầu ở động vật đa bào.
– Tế bào sinh sản: tế bào trứng được hình thành từ tuyến hình cầu. Tinh trùng của thủy tức được hình thành từ tuyến hình vú
– Tế bào trung gian: là loại tế bào vẫn chưa phân hóa cơ bé, nằm ngay trên tầng keo, có thể hình thành tế bào gai để thay thế sau khi hoạt động hoặc tạo nên tế bào sinh dục.
Thành trong giới hạn khoang vị cho đến lỗ miệng, gồm hai loại tế bào:
– Tế bào mô bì cơ tiêu hóa: có các tơ cơ ở gốc xếp thành vành theo hướng thẳng góc với hướng của những tơ cơ trong tế bào mô bì cơ thành ngoài. Khi hoạt động chúng tạo thành một tầng co rút đối kháng lại với tầng co rút của thành ngoài. Phần hướng vào khoang vị của tế bào này có 1 đến 2 roi, có khả năng tạo chân giả để bắt các vụn thức ăn nhỏ và tiêu hóa nội bào.
– Tế bào tuyến: nằm xen giữa các tế bào mô bì cơ tiêu hóa nhưng với số lượng ít hơn. Chúng tiết dịch tiêu hóa vào trong khoang vị và bộ phận tiêu hóa ngoại bào. Như vậy ở ruột khoang có sự chuyển tiếp giữa phần tiêu hóa nội bào, kiểu tiêu hóa của động vật đơn bào, sang tiêu hóa ngoại bào là kiểu tiêu hóa của động vật đa bào. Thức ăn của thủy tức phần lớn là giáp xác nhỏ.
Loài thủy tức di chuyển bằng cách nào?
Với cấu tạo như vậy thì loài thủy tức di chuyển bằng hình thức nào? Thủy tức di chuyển theo 2 cách dưới đây:
Di chuyển theo kiểu sâu đo: nếu thủy tức di chuyển theo hình thức này, chúng di chuyển từ trái sang, đầu tiên chúng cắm đầu xuống làm trụ sau đó co duỗi và trườn cơ thể để di chuyển.
Di chuyển kiểu lộn đầu: chúng di chuyển từ trái sang, để làm trụ cong thân, phần đầu cắm xuống, lấy đầu làm trụ cong thân lên, sau đó cắm xuống đất để di chuyển tiếp tục như vậy.
Thủy tức bắt mồi bằng gì?
Tua miệng thủy tức chứa rất nhiều tế bào gai có chức năng tự vệ và chức năng bắt mồi.
Khi đói, thủy tức sẽ vươn dài đưa các tua miệng khắp xung quanh. Khi chạm phải mồi (chẳng hạn như rận nước) thì lập tức tế bào gai ở tua miệng sẽ phóng ra làm tê liệt con mồi. Vòi tua có gai dính con mồi được đưa vào miệng rồi nuốt vào bụng và thực hiện quá trình tiêu hóa nội bào. Thủy tức thải bã không tiêu hóa được ra ngoài qua lỗ miệng. Sự trao đổi khí của chúng thực hiện qua thành cơ thể.
Sinh quyển là gì? Khái niệm, đặc điểm và khu dự trữ sinh quyển
Sinh sản
Khi gặp điều kiện thuận lợi, thủy tức sinh sản vô tính bằng việc đâm chồi, nhưng khi điều kiện sống khó khăn thì chúng sẽ chuyển sang sinh sản hữu tính. Hợp tử được hình thành có vỏ bọc bảo vệ, sống tiềm sinh đến khi có điều kiện thuận lợi trở lại thì tiếp tục phát triển.
Sinh sản vô tính: Thường được gọi là mọc chồi, các chồi mọc lên từ vùng sinh chồi ở giữa cơ thể. Lúc đầu bộ phận này là một mấu lồi, sau đó lớn dần lên rồi xuất hiện lỗ miệng và tua miệng của những con non, thủy tức non sau đó sẽ tách khỏi cơ thể mẹ thành một cơ thể độc lập, hình thành cơ thể trưởng thành.
Tái sinh: Hợp tử sẽ được hình thành có vỏ bọc bảo vệ, sống tiềm sinh cho đến khi có điều kiện thuận lợi trở lại thì chúng tiếp tục phát triển. Thủy tức có khả năng tái tạo toàn bộ cơ thể khi chúng chỉ còn 1 bộ phận trong những điều kiện môi trường đặc biệt.
Sinh sản hữu tính: Khi điều kiện sống trở nên khó khăn thì chúng chuyển sang sinh sản hữu tính. Tế bào trứng được tinh trùng của con thủy tức đực đến thụ tinh. Sau khi thụ tinh, trứng được phân cắt nhiều lần rồi tạo ra thủy tức con. Sinh sản hữu tính ở thủy tức thường xảy ra khi thiếu thức ăn vào mùa lạnh.
Trên đây là những nội dung cơ bản về thủy tức là gì, cấu tạo, hình thức sinh sản và cách thủy tức di chuyển như thế nào. Hi vọng bài viết đã giúp các bạn hiểu hơn về loài động vật “bất tử” này. Nếu thấy bài viết của Palada.vn hữu ích, hãy chia sẻ cho mọi người cùng biết nhé.
