Acetone là gì? Những công dụng quan trọng trong đời sống

Acetone là hóa chất quen thuộc với các chị em phụ nữ trong vai trò là dung dịch không thể thiếu khi tẩy móng tay. Nhưng ít người biết rằng, ngoài tẩy móng nó còn được dùng trong mỹ phẩm, dược liệu cho đến thực phẩm. Để hiểu rõ hơn Acetone là gì thì bạn đọc đừng bỏ qua bài viết dưới đây của chúng tôi.

Acetone là gì?

Acetone hay còn được gọi là axeton hoặc Dimethyl Formaldehyde, đây là một hợp chất hữu cơ. Nó là một chất lỏng không màu, dễ cháy, dễ bay hơi, hòa tan được trong nước và trong dung môi hữu cơ như methanol, ether, ethyl, pyridine, chloroform. 

Acetone là gì? 

Acetone thường được tổng hợp trong phòng thí nghiệm nhưng nó cũng có ở thiên nhiên như trong nước uống, không khí, ruộng đất.

Còn trong cơ thể con người, acetone được tạo ra từ các cơ quan và được thải ra thông qua các quá trình chuyển hóa thực phẩm hoặc thông qua đường nước tiểu.  Nếu như axeton không được đào thải kịp thời thì nó có thể khiến bạn bị choáng do axit của máu lên cao. 

Cấu trúc phân tử Acetone

Công thức phân tử của aceton là CH3COCH3. 

Chỉ số khúc xạ mol: 15,97

Thể tích mol (cm 1 / mol): 75,1

Công suất đồng vị (90,2K): 156,5

Sức căng bề mặt (dyne/cm): 18.8

Tốc độ phân cực (10-24cm): 6,33

Tính chất vật lý của acetone

Acetone là chất không màu, dễ bay hơi, trong suốt và có mùi thơm. 

Điểm nóng chảy (°C): -94,6.

Điểm sôi (°C): 56,5.

Mật độ tương đối (nước = 1): 0,788.

Mật độ hơi tương đối (không khí = 1): 2,00.

Áp suất hơi bão hòa (kPa): 53,32 (39,5 °C).

Nhiệt lượng đốt cháy (kJ/mol): 1788,7.

Nhiệt độ giới hạn(°C): 235,5.

Áp lực tối đa(MPa): 4,72.

Hệ số logarit của hệ số phân chia octanol trên nước: -0,24.

Giới hạn nổ dưới% (V/V): 2.5.

Giới hạn nổ trên% (V/V): 12.8.

Độ hòa tan: Có thể trộn với nước, hoặc trộn được với một số loại dung môi hữu cơ như ethanol, dầu, ether, hydrocarbon, chloroform.

Tính chất hóa học của acetone

CH3COCH3 là công thức phân tử của acetone

Phản ứng với Na2HSO3 tạo thành chất phụ gia tinh thể không màu.

Phản ứng với hidro xyanua tạo ra acetone cyanohydrin.

Acetone không bị oxy hóa bởi axit nitric khi ở nhiệt độ phòng, tương đối ổn định với chất oxy hóa. 

Acetone phản ứng ngưng tụ lưỡng phân khi tiếp xúc với bazơ và tạo thành rượu diacetone.

2 mol axeton sẽ tạo thành chất isopropylidene acetone với sự có mặt của các chất xúc tác từ axit khác nhau như: kẽm clorua, axit hydrochloric hoặc axit sunfuric. Thêm 1 mol acetone nữa sẽ tạo thành phorone. Còn 3 mol acetone đã được khử nước sẽ tạo ra 1,3,5 – trimetylbenzen dưới tác dụng của axit sunfuric đậm đặc.

Phản ứng với Ca(OH)2, natri amide hoặc natri alkoxide sẽ tạo thành isophorone.

Ngưng tụ với aldehyde hoặc ketone khi có mặt axit hoặc bazơ để tạo thành các sản phẩm nhựa, rượu keto hoặc ketone không bão hòa. 

Ngưng tụ với phenol trong điều kiện có axit để tổng hợp bisphenol-A.

Nguyên tử α-hydro của acetone sẽ dễ dàng bị thay thế bằng halogen và tạo thành acetone được halogen hóa.

Phản ứng với dung dịch kiềm của halogen hoặc hypohalite để tạo thành haloform.

Được thêm vào thuốc thử Grignard hoặc là các sản phẩm bổ sung được thủy phân để thu được rượu bậc ba.

Acetone có gây hại không?

Acetone có rất nhiều công dụng nhưng bên cạnh đó tác hại của nó cũng không ít.

• Acetone khi kết hợp với chất khác như chloroform, hydrogen peroxide sẽ nhanh chóng trở thành có hại.
• Acetone trong cơ thể sẽ được gan chuyển hóa thành chất vô hại và một lượng nhỏ acetone còn có thể trở thành năng lượng cung cấp cho cơ thể. Tuy nhiên, nếu một lượng lớn acetone xâm nhập vào cơ thể thì sẽ gây ra những ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe, có thể gây ra các tình trạng ói mửa, nặng hơn là ói ra máu.  

Nếu nuốt phải acetone người bệnh có thể sẽ bị nôn mửa 

• Dung dịch này bắn vào mắt sẽ gây ra ra tình trạng cay mắt, tổn thương giác mạc và sau vài ngày mới có thể lành. Còn nếu bạn tiếp xúc với nó trong thời gian dài thì có thể làm giác mạc bị đục tạm thời hoặc có thể là vĩnh viễn. 
• Khi hít hoặc uống phải acetone có thể khiến niêm mạc họng bị kích thích, sưng. Còn nếu như phải ngửi mùi acetone lâu ngày thì rất dễ gây ra tình trạng tổn thương niêm mạc mũi, khó thở và suy yếu hệ hô hấp. Trong trường hợp hít quá nhiều acetone dẫn đến tình trạng ngộ độc thì nhịp tim sẽ đập nhanh và huyết áp bị giảm đáng kể.
• Ngoài ra, khi nhiễm độc acetone thần kinh trung ương sẽ giảm hoạt động, khiến bạn thấy buồn ngủ, các cử động không phối hợp, thân thể chuyển động liên tục và tình trạng nặng hơn thì có thể bị hôn mê. Bên cạnh đó, cũng có thể gặp các triệu chứng khó thở, nhịp thở chậm, ngứa phế quản, hơi thở yếu. 
• Đặc tính của acetone đó là bắt lửa nhanh nên rất dễ gây cháy nổ do vậy khi sử dụng, bảo quản thì phải để xa nguồn nhiệt, tránh ánh nắng trực tiếp. Đặc biệt, nó có tính chất dễ bay hơi nên bạn phải bảo quản trong các hộp kín, không để không khí lọt vào trong.

Biện pháp phòng ngừa khi sử dụng Acetone

Hóa chất này đã được nghiên cứu rộng rãi và được công nhận là có độc tính mãn tính thấp và cấp tính do vậy rất nguy hiểm khi ta hít phải hoặc uống nhầm. Để bảo vệ sức khỏe, bạn cần có những biện pháp phòng ngừa như sau:

• Hạn chế tiếp xúc và hít loại hóa chất này.
• Nếu công việc cần phải thường xuyên tiếp xúc với acetone thì cần trang bị đầy đủ đồ bảo hộ: mặc áo dài tay, đeo kính bảo hộ, đeo khẩu trang y tế, ủng,..
• Để acetone ở nơi khô ráo, thoáng mát và không tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, tránh các nguồn dễ cháy và tránh xa tầm tay trẻ em.

Một số biện pháp sơ cứu khi ngộ độc khí Acetone

Nếu như bị ngộ độc acetone merck thì bạn hãy bình tĩnh và thực hiện các biện pháp sơ cứu dưới đây.

• Acetone dính vào mắt: Kiểm tra và rửa ngay với nước trong vòng 15 phút, nếu đang đeo kính áp tròng thì cần lấy ra ngay sau đó tới gặp bác sĩ chuyên khoa ngay lập tức.
• Nếu dính vào da: Bạn cần rửa sạch chỗ bị dính bằng xà phòng và nước, thay quần áo bị bẩn và gặp bác sĩ chuyên khoa ngay nếu thấy tình trạng kích ứng xảy ra. Nếu da bị tổn thương nghiêm trọng thì phải rửa ngay với xà phòng rồi bôi kem sát khuẩn. 

Acetone MSDS 

• Nới lỏng quần áo, thắt lưng, cổ áo, thực hiện hô hấp nhân tạo nếu nạn nhân ngừng thở khi phải khí axeton quá nhiều.
• Nếu nuốt phải acetone thì phải gọi cấp cứu ngay, không sử dụng miệng để hô hấp nhân tạo đồng thời nới lỏng thắt lưng, quần áo, không để nạn nhân nôn mửa,… 

Acetone dùng để làm gì?

– Trong công nghiệp

• Sử dụng làm dung môi

Trong công nghiệp, acetone là một trong những loại dung môi phổ biến, được sử dụng rất nhiều trong sản xuất chất dẻo, sơn, nhựa, plastic,…Nó còn là dung môi cho ngành cao su tổng hợp, nitrocellulose, acrylic và nhiều ngành công nghiệp khác. Không chỉ vậy nó còn là một dung môi tốt cho nhựa và một số sợi tổng hợp.  

Chính vì vậy, acetone trong công nghiệp thường được dùng để pha loãng nhựa polyester, sử dụng trong các dụng cụ làm sạch, trong các chất tẩy rửa. Dùng pha keo epoxy 2 thành phần khác nhau trước khi đóng rắn và được sử dụng trong một số loại sơn. Như một chất có khả năng tẩy cao, axeton rất hữu ích trong việc loại bỏ nhựa thông sau khi hàn xong và làm sạch kim loại trước khi sơn. 

Là chất dễ cháy nhưng acetone merck  vẫn được sử dụng rộng rãi như một loại dung môi để vận chuyển cũng như lưu trữ axetilen. Điều này là do axetilen khi chịu áp suất lớn dưới dạng hợp chất tinh khiết thì sẽ không đảm bảo an toàn. Do vậy, các thùng chứa đều được hòa tan trong axeton. Một lít axeton có thể hòa tan  250 lít axetilen.

• Hóa chất trung gian

Để tổng hợp metyl metacrylat.

Tổng hợp bisphenol A.

– Trong thí nghiệm

Trong các thí nghiệm, acetone được sử dụng như một dung môi cực aprotic. Điều này là do nó có giá thành thấp lại dễ bay hơi, chính vì vậy acetone được sử dụng rộng rãi để tẩy rửa các vật dụng thủy tinh trong phòng thí nghiệm. 

– Trong y dược

Ngoài ra, nó còn được sử dụng làm dung môi trong sản xuất dược phẩm và là thành phần tá dược trong một số loại thuốc. 

– Trong lĩnh vực làm đẹp

Hóa chất này rất thông dụng trong nhiều nghề làm móng và nhiều ngành kỹ nghệ. Ví dụ, acetone được dùng để tẩy sơn móng tay, được dùng để lột da bằng hóa chất, là thành phần chính trong các chất tẩy keo siêu dính và chất tẩy cho đồ thủy tinh, gốm sứ. Ngoài ra, trong da liễu các bác sĩ cũng dùng acetone và cồn để điều trị mụn trứng cá. 

Bên cạnh các lĩnh vực trên, acetone nguyên chất còn được sử dụng trong in ấn nghệ thuật. 

Mua acetone ở đâu?

Hiện nay nhiều người cũng chưa biết acetone mua ở đâu hoặc acetone bán ở đâu. Hiện nay, bạn có thể mua acetone ở hiệu thuốc hoặc tại các cửa hàng làm nail, bán đồ làm móng. 

Trên đây là một số thông tin về công dụng, tính chất,… của acetone, hy vọng qua bài viết này bạn đã hiểu acetone là gì và biết cách sử dụng hợp chất này một cách an toàn và hiệu quả.