Quan niệm về cháu đích tôn đã có từ lâu đời trong đời sống của người dân Việt Nam. Theo suy nghĩ của người Việt Nam bắt buộc phải có con trai, cháu trai để nối dõi tông đường. Do đó đứa trẻ là cháu đích tôn được sinh ra mang các trách nhiệm lớn lao đối với công việc của gia đình, của dòng họ. Hãy cùng tìm hiểu cháu đích tôn là gì trong bài viết dưới đây nhé.
Tóm tắt
Cháu đích tôn là gì?
Con gái có phải là cháu đích tôn không? Cháu đích tôn là tên gọi con trai trưởng của người trưởng nam trong nhà. Người con trưởng được coi là trụ cột của gia đình, gánh vác các công việc chung trong dòng họ.
Theo dân gian, cháu đích tôn hay còn được gọi là đế lư hương. Do cái đế của chiếc lư hương dùng vào việc thờ cúng ông bà và tổ tiên. Cháu đích tôn được mong đợi vì có thể thờ phụng, lo hương khói cho ông bà tổ tiên. Trong khi con gái lớn thì gả chồng, không thể lo việc hương hỏa trong gia đình.
Quan niệm này đã được hình thành và duy trì qua nhiều thế hệ. Dần dần nó hình thành nên các suy nghĩ lối mòn, bắt buộc phải sinh được con trai trong gia đình.
Trong trường hợp người con trai trưởng hoặc là người con trai đầu không sinh được con trai thì người con trai thứ kế tiếp nếu có con trai thì bé trai này chính là cháu đích tôn. Tức là xác định được một cháu trai được sinh ra có trách nhiệm thay thế. Ngày xưa, cháu đích tôn cũng được gia đình ưu ái hơn trong các quyền lợi.
Quan niệm về cháu đích tôn đã hình thành từ lâu và vẫn tồn tại cho đến bây giờ. Họ được nuôi dạy, được ưu tiên nhiều quyền lợi, được dạy dỗ tốt. Mọi người trong gia đình đều mong muốn có thể trông cậy cháu đích tôn sẽ gánh vác các công việc lớn trong gia đình.
Cháu đích tôn từ đó cũng có trách nhiệm, vai vế và trọng trách nhất định. Các áp lực được xác định trong công việc mà người này phải gánh vác khi đại diện cho mọi người. Khái niệm này mang đến sức nặng cũng như áp lực lớn trong thời phong kiến. Hiện nay, bình đẳng giới đã có những tiến bộ, cho nên quan niệm về cháu đích tôn dần không được nhắc đến.
Tìm hiểu trách nhiệm của cháu đích tôn
Với định nghĩa như trên, trách nhiệm của cháu đích tôn được thể hiện ngay trong tên gọi. Người này có vai trò quan trọng trong việc thờ cúng tổ tiên, quyết định các vấn đề chung trong gia đình. Bởi lẽ, cháu đích tôn là người nối dõi tông đường. Họ được dạy dỗ trong vấn đề quản lý, trở nên tháo vát để đại diện cho gia đình trong các công việc chung. Họ cũng có tiếng nói, uy tín và sức mạnh trong gia đình.
Đặc biệt là trong các gia đình người Việt ngày xưa, bắt buộc phải sinh được cháu trai để thờ cúng ông bà tổ tiên. Phải có cháu trai thì chuyện hương khói mới được thắp đều vào các ngày lễ, ngày tết… Đây là tư duy có phần không tiến bộ trong xã hội, do đó cũng đang được thay đổi dần trong nhận thức ở những năm gần đây. Tuy nhiên không thể phủ nhận nó vẫn chưa hoàn toàn thoát ra khỏi các tục lệ phong kiến lâu đời của nước ta.
Theo dân gian, cháu đích tôn sẽ phải sống cùng ông bà và cha mẹ. Họ được giao quản lý gia đình, thay mặt gia đình quyết định các vấn đề chung, các công việc chung. Căn nhà mà cháu đích tôn ở chính là nhà của cha mẹ, ông bà để lại và cũng là nơi để họp mặt gia đình mỗi khi có dịp giỗ, tết hay các dịp lễ trong năm khác. Thậm chí ngôi nhà được dùng làm nhà thờ, cháu đích tôn có nhiệm vụ thờ cúng ông bà tổ tiên.
Cháu đích tôn được hưởng thừa kế theo di chúc không?
Di chúc là văn bản được để lại của người mất, nhằm xác định người được hưởng di sản theo ý muốn của người mất.
Theo Điều 624 Bộ luật Dân sự 2015 chúng ta có:
“Di chúc là sự thể hiện ý chí của một cá nhân nhằm chuyển tài sản của họ cho người khác sau khi chết”.
Di chúc là việc các tài sản để lại có giá trị, người mất muốn chỉ định đối tượng được quyền quản lý, sử dụng tài sản của mình. Đây là tâm nguyện cuối cùng của họ, cũng như sẽ được pháp luật công nhận.
Cháu đích tôn là đối tượng cháu trai lớn trong gia đình, vai vế được xác định với ông bà nội. Trong trường hợp có thể là ông hoặc bà nội để lại di chúc đầy đủ các điều kiện theo Bộ luật dân sự 2015 và thể hiện nội dung trong di chúc là người cháu đích tôn được hưởng phần tài sản nhất định nào đó thì người cháu sẽ được hưởng thừa kế theo di chúc và được pháp luật công nhận.
Khi đó, những người này có đầy đủ các quyền lợi theo quy định để nhận di sản thừa kế. Miễn là đảm bảo các quyền lợi cho các đối tượng thuộc hàng thừa kế mà pháp luật quy định.
Cháu đích tôn cũng có quyền từ chối nhận di sản ông bà để lại căn cứ theo Điều 620 Bộ luật dân sự 2015. Miễn là đảm bảo không trốn tránh trong việc thực hiện các nghĩa vụ tương ứng theo quy định.
Cháu đích tôn có thể rơi vào một trong các trường hợp không được quyền hưởng di sản thừa kế quy định tại Điều 621 Bộ luật dân sự 2015. Đây là các trường hợp quy định cụ thể nhằm tước bỏ quyền thừa kế di sản của các chủ thể có tên trong di chúc. Để đảm bảo yếu tố di nguyện của người đã mất. Pháp luật chỉ bảo vệ, công nhận những quyền lợi minh bạch, chính đáng.
Tuy nhiên, trong trường hợp ông, bà nội đã biết được hành vi của Cháu đích tôn mà thuộc vào các trường hợp trên, nhưng vẫn cố tình cho họ được hưởng di sản theo di chúc thì Cháu đích tôn vẫn được hưởng. Bởi các di nguyện được đáp ứng khi được phản ánh nguyện vọng của chính mình. Pháp luật luôn tôn trọng các quyết định trong di chúc mà người mất để lại.
Cháu đích tôn được hưởng thừa kế theo pháp luật không?
Thừa kế theo pháp luật là việc xác định quyền và phân chia di sản thừa kế theo quy định của pháp luật.
Theo Điều 649 của Bộ luật Dân sự năm 2015 có nêu:
“Thừa kế theo pháp luật là việc thừa kế theo hàng thừa kế, với điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định”.
Thừa kế theo pháp luật được xác định khi có đầy đủ các điều kiện về di chúc, di sản thừa kế.
Trong trường hợp ông hoặc bà nội không để lại di chúc cho cháu đích tôn thì di sản của họ sẽ được tiến hành áp dụng phương án thừa kế theo pháp luật được quy định tại các Điều 651 và Điều 652 Bộ luật dân sự năm 2015.
Cụ thể như sau:
Một là: Di sản thừa kế sẽ được chia thừa kế theo hàng thừa kế lần lượt theo thứ tự như sau:
Hàng thừa kế thứ nhất gồm: chồng, vợ, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ và con nuôi của người chết;
Hàng thừa kế thứ hai gồm: bà nội, ông nội, bà ngoại, ông ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu của người chết mà người chết là ông bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, ngoại của người chết; bác, chú ruột, cậu ruột, cô, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác, chú ruột, cậu ruột, cô, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, ngoại.
Hai là: Những người thừa kế cùng hàng sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau.
Ba là: Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng quyền thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước đã chết, không có quyền hưởng, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận.
Theo đó thì cháu đích tôn thuộc vào hàng thừa kế thứ hai. Các đối tượng thuộc hàng thừa kế này chỉ được nhận di sản thừa kế theo pháp luật khi không còn ai ở hàng thừa kế thứ nhất có thể là đã chết, không có quyền được hưởng di sản hoặc bị truất quyền hưởng di sản hoặc họ từ chối nhận di sản.
Tảo hôn là gì? Nguyên nhân, hậu quả và mức phạt của tảo hôn?
Ngoài ra, cũng theo quy định tại Điều 652 Bộ luật dân sự năm 2015 về thừa kế thì:
“Trường hợp mà con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì hàng cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của người cháu được hưởng nếu họ còn sống”.
Theo đó, cháu đích tôn cũng có thể được nhận phần di sản thừa kế theo pháp luật của ông, bà nội thay cha nếu cha của người đó chết trước hoặc chết cùng thời điểm với ông, bà. Phải xác định chính xác thời điểm chết của người để lại di sản và người hưởng di sản ở hàng thừa kế thứ nhất. Như vậy tùy từng trường hợp mà cháu đích tôn mới nhận được di sản trong những trường hợp chia thừa kế theo pháp luật chứ không hề có quyền ưu tiên gì ở đây.
Trên đây là những kiến thức để giúp các bạn hiểu hơn về cháu đích tôn là gì và trách nhiệm của cháu đích tôn. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho quý vị độc giả những thông tin bổ ích. Đừng quên tiếp tục theo dõi và cập nhật thông tin trên Palada.vn nhé.
