Điệp cấu trúc là phép tu từ mà chúng ta đã được học trong chương trình Ngữ văn lớp 9. Phép điệp cấu trúc là gì? Có những loại điệp cấu trúc nào? Tác dụng của phép điệp là gì? Cùng Palada.vn tìm hiểu qua bài viết sau đây.
Tóm tắt
Điệp cấu trúc là gì?
Biện pháp tu từ điệp cấu trúc là lặp đi lặp lại một cấu trúc cú pháp với dụng ý nghệ thuật nhất định.
Phân loại phép điệp cấu trúc
Trong phép điệp cấu trúc ngữ pháp có 3 loại điệp cấu trúc khác nhau, đó là: điệp nối, điệp ngắt quãng và điệp vòng.
- Điệp nối tiếp: Là kiểu điệp từ trong đó các từ hoặc các cụm từ được lặp lại và đứng nối tiếp nhau trong 1 câu hay 1 đoạn văn nào đó.
- Điệp ngắt quãng: Là kiểu lặp những từ giãn cách nhau (có thể giãn cách nhau trong 1 câu văn, hoặc trong 2, 3 câu thơ trong mỗi khổ thơ).
- Điệp vòng: Đây sẽ được hiểu là những cụm từ, từ ngữ xuất hiện ở cuối đoạn văn.
Cách nhận biết điệp cấu trúc
Cách đơn giản để nhận biết phép điệp cấu trúc câu trong đoạn văn là xuất hiện những câu/cấu trúc câu lặp lại từ 2 lần trở lên, thể hiện dụng ý nghệ thuật của tác giả
Tác dụng của phép điệp cấu trúc
Tác dụng nhấn mạnh
Điệp cấu trúc sử dụng ở trong câu văn, thơ thường có tác dụng để nhấn mạnh sự vật hoặc sự việc nào đó. Việc lặp lại như vậy có thể được dùng để nhấn mạnh những tâm tư, tình cảm của nhân vật trong câu chuyện đó.
Ví dụ: “Một bếp lửa chờn vờn sương sớm/ Một bếp lửa, ấp iu nồng đượm / Cháu thương bà biết mấy nắng mưa!” (Bếp Lửa – Tác giả Bằng Việt).
Ở trong 3 câu thơ của bài thơ Bếp Lửa, tác giả Bằng Việt đã lặp lại hai lần cụm từ “Một bếp lửa”.
Tác dụng dụng của việc lặp lại cụm từ này chính là nhấn mạnh lại hình ảnh bếp lửa ở trong tâm trí của người cháu. Qua đó thể hiện được những tình cảm và nỗi nhớ nhung da diết về người bà của mình.
Tác dụng liệt kê
Tác dụng liệt kê của phép điệp cấu trúc sẽ giúp người đọc hiểu rõ được ý nghĩa và tính chất của sự vật và sự việc vừa được liệt kê.
Ví dụ: Ở trong tác phẩm “Hạt gạo làng ta của nhà thơ Trần Đăng Khoa”, tác giả lặp lại từ “Có” 5 lần giúp tạo ra sự liệt kê để làm nổi bật tính chất và ý nghĩa của việc tạo ra hạt gạo đó là vị phù sa, là lời mẹ hát, là hương sen thơm, mưa tháng ba và bão tháng bảy. Qua đó giúp người đọc cảm nhận được sự vất vả, cần cù, chịu khó của hậu phương, những người làm ra những hạt gạo gửi nơi tiền tuyến.
Tác dụng khẳng định
Tác dụng khẳng định nhằm khẳng định những vấn đề và niềm tin được tác giả nhắc đến sẽ có thể xảy ra.
Ví dụ: Trong “Tuyên ngôn độc lập của Hồ Chí Minh”, cụm từ “Dân tộc đó phải” được tác giả sử dụng 2 lần nhằm khẳng định “chắc chắn phải giành độc lập” của dân tộc bất khuất và kiên cường.
Ví dụ điệp cấu trúc
Một số ví dụ điệp cấu trúc sau đây chúng tôi chia sẻ sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn về phép điệp cấu trúc.
Ví dụ 1: Tôi yêu người Việt Nam / Ngay cả trong câu hát ca dao / Tôi yêu người Việt Nam / Cười vui để quên đớn đau / Tôi yêu người Việt Nam / Mẹ ơi con mãi chẳng quên / Ngàn nụ hôn trong tim / Dành tặng quê hương Việt Nam
→ Phép điệp cấu trúc là “Tôi yêu người Việt Nam” dùng để khẳng định bản thân là một người yêu quê hương Việt Nam.
Ví dụ 2: “Một dân tộc đã gan góc chống lại ách nô lệ của thực dân Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít, dân tộc đó phải được tự do! Dân tộc đó phải được độc lập”.
→ Trong đoạn trích này, từ “Một dân tộc” được sử dụng 2 lần và cách lặp lại cấu trúc vậy để giúp khẳng định được tinh thần quyết tâm chiến đấu vì tổ quốc, vì dân tộc và sự quyết tâm “phải được độc lập”, thể hiện được ý chí kiên cường không chịu khuất phục vì nên độc lập dân tộc, loại bỏ quân xâm lược ra khỏi lãnh thổ nước ta.
Điệp cấu trúc và điệp ngữ
Trong khi điệp ngữ là sự lặp lại của các từ, các cụm từ hoặc câu thì cách để người ta lặp lại một mẫu câu nhiều lần trong cùng một đoạn văn được gọi là điệp cấu trúc cú pháp.
Nói tóm lại, Điệp ngữ là lặp đi lặp lại một từ còn điệp cấu trúc câu là lặp đi lặp lại các thành phần của câu hoặc đoạn văn.
Trên đây là những thông tin về khái niệm điệp cấu trúc là gì, phân loại và tác dụng của phép điệp cấu trúc. Bằng những ví dụ cụ thể, hy vọng các bạn đã hiểu được thế nào là phép điệp cấu trúc và ứng dụng khi viết văn.
