Trong cuộc sống, việc đánh giá sự phát triển của từng cá nhân sẽ có mối liên hệ mật thiết với sự đi lên của cả một quốc gia. Đó cũng là lý do cho sự ra đời của những chỉ số có liên quan đến con người. Trong bài viết ngày hôm nay, Palada.vn sẽ cùng bạn đi tìm hiểu những thông tin liên quan đến chỉ số HDI là gì cùng vai trò của chỉ số quan trọng này.
Tóm tắt
Chỉ số HDI là gì?
Đầu tiên, khi tìm hiểu về HDI là gì chắc hẳn là các bạn đang tò mò xem khái niệm cụ thể được nhắc đến ra sao, HDI là viết tắt của từ gì? Đây là từ viết tắt của Human Development Index, dùng để mô tả chỉ số phát triển con người. Đây được coi như là một công cụ thông qua những thống kê mà đo lường kết quả thành tựu chung của cả một đất nước trên khía cạnh chủ đạo là kinh tế và xã hội.
Những khía cạnh này bao gồm sức khỏe, trình độ học vấn của người dân, mức sống cũng như mức thu nhập cùng sự hài lòng của họ đối với chính sách được quốc gia đó ban hành.
Thông qua chỉ số này chúng ta có thể thấy được sự phát triển trung bình ở các khía cạnh trong sự phát triển của con người. Những khía cạnh có thể được thể hiện bằng việc sống khỏe và lâu, có kiến thức hiểu biết cũng như là có mức sống với chất lượng khá.
Sự ra đời của HDI
Chỉ số HDI được ra đời vào năm 1990 do nhà kinh tế người Pakistan Mahbub ul Haq tạo ra. Đến nay, thế giới đã dùng chỉ số HDI để là thước đo trung bình cho chỉ số phát triển của cả một quốc gia.
Tổ chức này đã tính toán dựa trên những yếu tố cấu tạo nên HDI và công bố xếp hạng trong báo cáo thường niên của họ. Có thể nói, chỉ số HDI là một công cụ hiệu quả và chính xác để theo dõi mức độ phát triển một đất nước.
Những yếu tố tạo nên chỉ số HDI
Chỉ số HDI được xây dựng dựa trên 3 yếu tố chính đó là tuổi thọ người dân, giáo dục và GDP trên đầu người. Cụ thể là:
Yếu tố tuổi thọ trong HDI là chỉ số liên quan đến tuổi thọ trung bình. Tuổi thọ của con người được tính kể từ lúc sinh ra. Chỉ số này phản ánh lại “sức khỏe” của chính quốc gia đó.
Giáo dục trong HDI chính là tỷ lệ biết chữ của người trưởng thành. Những yếu tố liên quan đến chất lượng dạy và học tập bao gồm chương trình giáo dục, trình độ và tỷ lệ đồng đều giữa các vùng miền cũng như các cấp bậc được phổ cập mà hệ thống giáo dục tạo ra.
Yếu tố thứ ba trong chỉ số HDI là GDP hay tổng thu nhập cá nhân được tính trên đầu người. Yếu tố này sẽ cho thấy được thu nhập của từng cá nhân, mức sống trên đầu người từ đó phản ánh được mức độ hài lòng và hạnh phúc của người dân ở mỗi quốc gia. Chỉ số này được đo bằng sức mua tương đương tính theo đô la Mỹ của người dân tại một đất nước.
Chỉ số HDI sẽ được tính toán dựa trên 3 yếu tố trên và có giá trị nằm trong khoảng từ 0 đến 1. Khi chỉ số này bằng 1 cũng có nghĩa là trình độ phát triển con người của quốc gia này đã đạt được mức độ cao nhất và ngược lại chỉ số HDI sẽ về tối thiểu khi con số này là 0. Điều này thể hiện rằng xã hội trong quốc gia đó không có được sự phát triển mang tính nhân văn.
Vai trò của chỉ số HDI là gì?
Đọc đến đây thì chắc hẳn bạn đọc đã có cho mình được những hình dung rõ ràng hơn về HDI nghĩa là gì. Đây là một chỉ số đóng vai trò quan trọng đối với việc xây dựng, phát triển cũng như là cải thiện chất lượng cuộc sống con người. Vậy cụ thể những vai trò của HDI là gì?
Nhờ có chỉ số HDI chúng ta có thể đánh giá được tiềm năng phát triển của từng cá thể trong quốc gia. Chỉ số này cũng là thước đo bổ sung bên cạnh những thống kê về tăng trưởng kinh tế để biết được quốc gia này có đang thực sự phát triển hay không.
Nhìn vào chỉ số HDI, người ta có thể nhận xét được rằng những chính sách mà tổ chức lãnh đạo quốc gia đó đang thực hiện liệu có phù hợp với người dân hay không. HDI đóng vai trò đơn giản hóa trong việc nắm bắt đòi hỏi của con người để phục vu cho sự phát triển lâu bền.
Chỉ số này được tạo ra không nhằm mục đích để phản ánh sự bất công trong bình đẳng, sự nghèo đói hay đòi hỏi quyền tự do, bình đẳng của con người mà nó sinh ra để xác định, đánh giá rồi từ đó có phương án điều chỉnh, xây dựng và phát triển theo chiều hướng tích cực hơn.
Chỉ số HDI đóng vai trò lớn trong việc đo lường sự tiến bộ của mỗi quốc gia cũng như phản ánh chất lượng cuộc sống của từng cá nhân trên cấp độ toàn cầu. Chỉ số này còn có vai trò so sánh chính sách của các chính phủ về việc chăm sóc sức khỏe người dân cũng như yếu tố giáo dục đối với chính quốc gia của mình.
Mối quan hệ giữa FDI HDI là gì? Không có tài liệu nào nói cụ thể về mối quan hệ giữa hai chỉ số này, tuy nhiên có thể thấy rõ là ở các nước phát triển thì FDI (đầu tư nước ngoài) cao, HDI cũng cao hơn các nước đang phát triển.
Cách thức đo lường chỉ số phát triển HDI là gì?
Được nhắc đến với vai trò là một phép đo tóm tắt những thành tựu con người trong quá trình phát triển, HDI khi được tính toán dưới góc độ quốc gia là chỉ số trung bình về những yếu tố đã kể trên. Có thể nói, để tính được chỉ số này người ta sẽ dựa vào những thành phần như cuộc sống khỏe mạnh lâu dài, những hiểu biết và kiến thức cùng chất lượng cuộc sống ở mức độ chấp nhận được.
Các yếu tố trong chỉ số HDI được chuẩn hóa để chia theo đúng tỉ lệ từ 0 đến 1. Dựa trên giá trị trung bình của 3 yếu tố về tuổi thọ, giáo dục và GDP trên đầu người mà tính được chỉ số HDI của đất nước đó.
Đối với yếu tố tuổi thọ trong HDI, chỉ số sức khỏe của con người sẽ được tính từ thời điểm sinh ra. Sự phân chia tỷ lệ cụ thể bằng 0 khi tuổi thọ con người là 20 và khi tuổi thọ bằng 85 thì chỉ số sức khỏe bằng 1.
Về chỉ số học vấn sẽ được đo lường với hai cấp độ đó là số năm đi học dự kiến của một đứa trẻ khi bắt đầu bước vào độ tuổi đi học cùng với số năm đi học trung bình của một người dân.
Cuối cùng là yếu tố GDP/đầu người. Chỉ số này được tính toán dựa trên sức mua tương đương từ đó mà phản ánh được mức thu nhập trung bình của người dân. Mức độ chất lượng cuộc sống này sẽ được tính là 1 khi GNI bình quân trên một người là 75 ngàn đô la Mỹ và về 0 khi con số này là 100 đô la Mỹ.
Sau khi đã tính toán được ba yếu tố này thì chỉ số HDI sẽ được tính trên công thức:
HDI = Căn bậc 3 của (Chỉ số sức khỏe x Chỉ số giáo dục x Chỉ số thu nhập)
Tóm lại việc nâng cao chỉ số HDI chắc chắn sẽ là mục tiêu lâu dài không chỉ của riêng chính phủ mà còn là từ mỗi bản thân chúng ta. Hy vọng với những thông tin này, bạn đọc đã có được những hiểu biết nhất định về HDI là gì cũng như hình dung rõ ràng hơn về chỉ số phát triển cuộc sống của con người này. Chúc bạn đọc sẽ luôn khỏe mạnh, làm việc hiệu quả và đừng quên tiếp tục đón đọc những bài viết hấp dẫn trên Palada.vn nhé.
Chỉ số PMI là gì? Công thức tính chỉ số PMI nhanh, chính xác nhất
