Lai phân tích là một công cụ quan trọng trong để hiểu về cơ chế di truyền, các đặc điểm di truyền được kế thừa và kết hợp, ứng dụng phổ biến trong lĩnh vực nông nghiệp, y học và khoa học tự nhiên. Vậy lai phân tích là gì? Mục đích của việc lai phân tích là gì? Cùng tìm hiểu qua ví dụ về sơ đồ lai phân tích trong bài viết này nhé.
Tóm tắt
Khái niệm phép lai phân tích là gì?
Lai phân tích là phép lai giữa cá thể mang đặc tính trạng trội đã xác định kiểu gen với cá thể mang đặc tính trạng lặn tương ứng nhằm mục đích phân tích xem cá thể mang tính trạng trội có thuần chủng hay không.
Ý nghĩa của phép lai phân tích
Phép lai phân tích cho thấy Tương quan trội – lặn (hiện tượng ở nhiều tính trạng của sinh vật (động vật, thực vật và người)). Ví dụ về tương quan trội – lặn trong tự nhiên: Ở chuột lông ngắn, đen là tính trạng trội còn lông dài, trắng là tính trạng lặn.
Thông thường tính trạng trội sẽ là tính trạng tốt và tính trạng lặn sẽ là tính trạng xấu. Một trong những mục tiêu của việc chọn giống là xác định các tính trạng trội và tập trung nhiều gen trội có giá trị vào cùng một kiểu gen duy nhất để tạo ra giống có giá trị kinh tế cao.
Phương pháp phân tích giữa các thế hệ của Menden sử dụng để xác định mối tương quan trội – lặn trong phép lai phân tích của một cặp tính trạng tương phản ở vật nuôi. Nếu cặp tính trạng thuần chủng tương phản ở P cho tỉ lệ kiểu hình ở F2 là 3 trội và 1 lặn thì kiểu hình trội chiếm 3/4, kiểu hình lặn chiếm 1/4.
Ứng dụng phép lai phân tích trong sản xuất, bà con nên kiểm tra độ thuần chủng của giống, tránh tình trạng phân li tính trạng, xuất hiện các tính trạng xấu ảnh hưởng đến chất lượng và năng suất cây trồng, vật nuôi.
Mục đích của phép lai phân tích là gì?
Phép lai phân tích nhằm xác định chính xác kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội có thuần chủng hay là không.
Xác định xem kiểu gen của cá thể mang tính trạng trội là đồng hợp tử (thuần chủng) hay dị hợp tử (không thuần chủng).
Xác định một tính trạng do 1 cặp gen alen quy định hay do nhiều cặp gen tương tác với nhau.
Ví dụ phép lai phân tích: Bọ có mắt đỏ (B-) vs Bọ có mắt xanh (bb)
Nếu phép lai F1 chỉ có 1 kiểu hình bọ mắt đỏ chứng tỏ côn trùng mắt đỏ P chỉ sinh ra 1 loại giao tử (kí hiệu là B) thì con lai F1 có kiểu gen Bb. Kiểu gen của bọ P mắt đỏ sẽ là BB.
Nếu đời con F1 có tỉ lệ 50% mắt đỏ : 50% mắt xanh thì chứng tỏ côn trùng mắt đỏ P đã sinh ra 2 loại giao tử là B và b có tỉ lệ bằng nhau, đời con lai F1 có kiểu gen 1BB: 1BB. Kiểu gen của côn trùng mắt đỏ P sẽ là Bb.
Lai thuận nghịch là gì? Đặc điểm, kết quả phép lai thuận nghịch
Ví dụ về phép lai phân tích và sơ đồ lai phân tích
Ví dụ 1: Lai phân tích hoa hồng đỏ và hoa hồng trắng
(1) P : hoa đỏ x hoa trắng
KG : AA x aa
GP: A ; a
F1 : Aa => 100% hoa đỏ <=> đồng tính
=> kiểu gen cá thể mang tính trạng trội sẽ là gen đồng hợp.
(2) P : hoa đỏ x hoa trắng
KG : Aa x aa
GP:a, A ; a
F1: 1Aa : 1aa <=> phân tính
=>kiểu gen cá thể mang tính trạng trội sẽ là gen dị hợp.
(2) là phép lai phân tích.
Ví dụ 2: Lai phân tích cây lá rộng và cây là trung bình
- a) Ta quy ước gen quy định tính trạng theo kích thước lá như sau:
AA: Cây lá rộng.
aa: Cây có lá hẹp.
Aa: Cây có lá trung bình.
- b) Ta có: P1P1: AA (cây lá rộng) × Aa (cây lá trung bình)
Như vậy tỉ lệ kiểu gen ta có như sau: 1AA : 1Aa
Tỉ lệ kiểu hình sẽ là: 1 cây có lá rộng: 1 cây thì lá trung bình. Nên ta có: P2P2: Aa (cây lá trung bình) × Aa (cây lá trung bình).
Như vậy tỉ lệ kiểu gen sẽ là: 1AA: 2Aa: 1Aa
Tỉ lệ kiểu hình sẽ là: 1 cây lá rộng: 2 cây lá trung bình: 1 cây lá hẹp.
Ta có: P3P3: Aa (cây có lá trung bình) × aa (cây có lá hẹp).
Như vậy tỉ lệ kiểu gen sẽ là: 1Aa : 1aa
Tỉ lệ kiểu hình sẽ là: 1 cây lá vừa: 1 cây lá hẹp
So sánh giữa trội hoàn toàn và trội không hoàn toàn
Giống nhau:
Đây đều là con lai kết quả của cặp tính trạng.
– Bố mẹ đều là giống thuần chủng.
– Kết quả: F1: có kiểu hình đồng hợp & dị hợp về 2 cặp tính trạng; F2: Phân tính kiểu hình và phân li kiểu gen sẽ thu được tỉ lệ kiểu gen là 1:2:1.
Khác nhau:
Thống trị hoàn toàn:
- Gen trội át hoàn toàn gen lặn cho nên kiểu gen dị hợp có kiểu hình của gen trội.
- Kiểu gen của các thể bố có thể là AA hoặc Aa.
- F1 có kiểu hình giống với bố hoặc giống mẹ.
- F2 có tỉ lệ kiểu hình là 3 trội: 1 lặn.
Thống trị không đầy đủ:
- Gen trội không lấn át hoàn toàn gen lặn cho nên kiểu gen dị hợp biểu hiện tính trạng trung gian giữa bố & mẹ. Kiểu gen của cá thể bố sẽ là kiểu gen AA.
- F1 có kiểu hình trung gian giữa bố & mẹ.
- Tỉ lệ kiểu hình của F2 sẽ là 1 trội: 2 tâm: 1 lặn.
Trên đây là những thông tin về khái niệm phép lai phân tích là gì, hy vọng sẽ giúp ích với bạn. Truy cập palada.vn để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích khác.
