Sirius hay còn gọi là sao thiên lang – ngôi sao được mệnh danh là sáng nhất gần mặt trăng. Bạn biết gì về sao Sirius. Sirius là gì? Cùng palada.vn tìm hiểu những bí mật về sao Sirius qua bài viết này nhé.
Sirius là gì?
Sao Sirius còn được gọi là sao Thiên Lang tinh. Sao thiên lang có phát sáng và là ngôi sao sáng nhất gần mặt trăng trên bầu trời đêm với cấp sao biểu kiến là -1,46. Theo định danh Bayer, sao Thiên Lang được gọi là α Canis Majoris hoặc Alpha Canis Majoris, viết tắt là Alpha CMa hoặc α CMa. Nó sáng gấp đôi so với sao Lão Nhân, ngôi sao sáng thứ hai trên bầu trời đêm.
Tên tiếng Anh của sao Thiên Lang là Sirius (/ˈsɪriəs/), được phiên âm từ tiếng Hy Lạp Σείριος hoặc Seirios. Nghĩa của từ Sirius là gì? có nghĩa là “sáng rực” hoặc “sức nóng thiêu đốt”.
Sirius là ngôi sao sáng nhất hướng đông vì nó rất sáng và cũng nằm khá gần Trái Đất. Với khoảng cách 2,6 parsec (tương đương 8,6 năm ánh sáng), hệ Sirius là một trong những hệ sao gần nhất với chúng ta. Sirius A có khối lượng gấp đôi Mặt Trời và độ sáng tuyệt đối là 1,42.
Mặc dù sáng gấp đôi Mặt Trời, Sirius vẫn mờ hơn rất nhiều so với các ngôi sao khác như Canopus hay Rigel. Hệ sao này có tuổi khoảng từ 200 đến 300 triệu năm. Ban đầu, nó là một hệ sao hai ngôi sao màu xanh nhạt. Khoảng 120 triệu năm trước, ngôi sao kém sáng hơn, Sirius B, đã tiêu hao nhiên liệu và trở thành một ngôi sao khổng lồ đỏ, sau đó nó đã bắn ra lớp vỏ bên ngoài và suy sụp thành một ngôi sao lùn trắng như hiện tại.
Thường được biết đến với tên gọi “Dog Star” (sao con chó), Sirius nằm trong chòm sao Canis Major (Con Chó Lớn). Ngoài Mặt Trời, nó đã xuất hiện trong nhiều truyền thuyết và tín ngưỡng của các quốc gia. Khi Sirius xuất hiện trên bầu trời đêm, đó là thời điểm sông Nile ở Ai Cập cổ đại lên cao, và trong cổ điển Hy Lạp, nó được gọi là “Ngày Con Chó” trong mùa hè. Người dân ở quần đảo Polynesia cũng coi đó là ngày bắt đầu của mùa đông, và đối với ngành hàng hải ở Thái Bình Dương, đó là một ngày quan trọng.
Sao Sirius ở hướng nào?
Xét từ quan điểm của Trái Đất, Sao Sirius tọa lạc ở phía Nam trên bầu trời đêm, chính xác hơn là tại vĩ độ 73 độ Nam. Nó tỏa sáng rực rỡ và thường dễ dàng nhìn thấy từ bán cầu Bắc. Tuy nhiên, nếu bạn đang ở bán cầu Nam, đặc biệt là gần góc cận Nam, Sirius sẽ nằm gần hoặc thậm chí trên đường chân trời.
Cấu tạo của sao Sirius
Hệ Sirius là một hệ sao nhị phân gồm hai ngôi sao trắng quay quanh nhau. Khoảng cách giữa hai ngôi sao là khoảng 20 đơn vị thiên văn và có chu kỳ quay là 50 năm. Ngôi sao sáng hơn trong hệ này được gọi là Sirius A, là một ngôi sao dãy chính với loại quang phổ A1V và nhiệt độ bề mặt khoảng 9.940 K. Ngôi sao đồng hành của Sirius A là Sirius B, mờ hơn Sirius A 10.000 lần nhưng lại nặng hơn. Hệ Sirius có tuổi khoảng 230 triệu năm.
Ban đầu, có thể hai ngôi sao quay quanh nhau trong một quỹ đạo có chu kỳ 9,1 năm. Hệ này phát ra tia hồng ngoại nhiều hơn dự đoán, có thể do sự tồn tại của bụi trong hệ. Sirius A nặng khoảng 2,1 lần Mặt Trời và không bị phình ra ở xích đạo vì tốc độ tự quay khá thấp. Sirius A được hình thành từ sự suy sụp của một đám mây phân tử và sau đó tạo ra năng lượng từ phản ứng nhiệt hạch. Ngôi sao này có tỷ lệ kim loại nặng như sắt trong bầu khí quyển cao hơn so với Mặt Trời.
Sirius B là một ngôi sao lùn trắng nặng nhất được biết đến, nhỏ hơn Trái Đất. Nhiệt độ bề mặt của Sirius B hiện tại là 25.200 K, nhưng nó đang nguội dần và sẽ tắt hoàn toàn trong 2 tỷ năm nữa. Sirius B được hình thành từ một ngôi sao dãy chính và đã đi qua giai đoạn khổng lồ đỏ. Ngôi sao này có thành phần chủ yếu là hỗn hợp cacbon-oxi và có bầu khí quyển chỉ chứa hidro và không có nguyên tố nào khác.
Cách quan sát sao Sirius
Với độ cao xấp xỉ -17 độ, Sirius là 1 ngôi sao quanh cực (circumpolar star – ngôi sao quay quanh cực không bao giờ nằm dưới đường chân trời) đối với những người ở vĩ độ 73 độ nam. Vào đầu tháng sáu, khi ở thiên cầu nam, Sirius có thể lặn sau Mặt Trời và mọc trước Mặt Trời trong một số đêm.
Ảnh của Sirius A và B đã được chụp bởi kính thiên văn vũ trụ Hubble, trong đó Sirius B là một ngôi sao nhỏ nằm bên dưới Sirius A.
Sirius có thể quan sát được cả vào ban ngày bằng mắt thường nếu có đủ điều kiện. Tuy nhiên, điều kiện lý tưởng là bầu trời phải cực kỳ trong sáng, người quan sát phải ở vị trí cao, và ngôi sao Sirius nằm gần đỉnh trời trong khi Mặt Trời gần đường chân trời.
Quỹ đạo của hệ Sirius đưa hai ngôi sao này đến gần nhau khoảng 3 giây và rồi xa nhau trong khoảng 11 giây. Khi chúng gần nhau như vậy, đó là cơ hội để quan sát ngôi sao lùn trắng mờ bên cạnh ngôi sao sáng rực của nó. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi một kính viễn vọng có đường kính 300mm và điều kiện quan sát cực kỳ tốt. Thời điểm cận tinh xảy ra vào năm 1994 và hiện tại hai ngôi sao đang rời xa nhau, đó là thời điểm lý tưởng để quan sát bằng kính viễn vọng.
Sao Bắc Đẩu là gì? Sao Bắc Đẩu nằm trong chòm sao nào, ý nghĩa
Vậy là bài viết đã vừa gửi đến bạn đọc những thông tin về Sirius là gì, những bí mật về sao Thiên Lang (Sirius). Ở bài viết tiếp theo, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về 3 ngôi sao thẳng hàng là sao gì, cùng chờ đón nhé!
