Trung thu là tết đoàn viên, là dịp để các thành viên trong gia đình quây quần bên nhau. Hãy cùng khám phá ý nghĩa thực sự của Tết đoàn viên là gì và các phong tục tốt đẹp trong bài viết sau đây nhé!
Tóm tắt
Tết đoàn viên là gì?
Tết đoàn viên hay còn gọi là Tết Trung thu diễn ra vào ngày 15 tháng 8 (âm lịch) hàng năm. Theo quan niệm dân gian, ý nghĩa tết đoàn viên là để người nông dân tạ ơn trời đất, các vị thần đã mang mưa đến cho mùa màng bội thu. Theo thời gian, Trung thu trở thành dịp để các thành viên trong gia đình trở về sum họp, quây quần bên nhau đúng như câu hát “Tết nào vui bằng tết đoàn viên”.
Xem thêm: Tết Đoan Ngọ là gì? Và những món ăn không thể thiếu
Trung thu là ngày lễ truyền thống riêng của các nước châu Á như: Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Singapore, Campuchia, Malaysia… Tuy mỗi nước có một phong tục tập quán, hoạt động vui chơi khác nhau nhưng đều mang ý nghĩa của sự sum vầy, đoàn viên.
Nguồn gốc ngày tết trung thu (tết đoàn viên)
Theo nghiên cứu của các nhà khảo cổ thì Trung thu đã có từ hàng ngàn năm trước, bằng chứng là những hình ảnh, chi tiết được khắc trên mặt trống đồng Ngọc Lũ. Trong đó là hình ảnh lễ hội tạ ơn thần linh của người nông dân sau mỗi vụ mùa bội thu.
Theo văn bia được khắc ở chùa Đọi năm 1121, ngày lễ này đã được tổ chức ở kinh thành Thăng Long từ thời nhà Lý với các hoạt động như: múa rối nước, đua thuyền, rước đèn. Thậm chí vào thời Lê – Trịnh, Tết Trung thu còn được tổ chức long trọng, xa hoa trong cung vua, phủ chúa.
Trong văn hóa dân gian thường lưu truyền các sự tích về nguồn gốc ngày lễ này như sự tích về chú Cuội, chị Hằng, Hậu Nghệ và Hằng Nga, sự tích Thỏ ngọc… Ngày nay, mỗi khi nhắc đến Trung thu, chúng ta thường liên tưởng ngay đến hình ảnh cung trăng với chú Cuội, chị Hằng và Thỏ Ngọc.
Ý nghĩa của các phong tục trong ngày Tết Đoàn viên
Phong tục cúng trăng (tế Nguyệt)
Vào ngày 15 tháng 8 âm lịch hằng năm khi mặt trăng tròn và sáng nhất, các gia đình sẽ tổ chức lễ tế thần Mặt trăng. Trên bàn thờ gia tiên sẽ bày đủ hoa quả, bánh trung thu, sau đó cả gia đình sẽ cùng tụ họp để phá cỗ trong không khí đầm ấm, hạnh phúc.
Phong tục ngắm trăng
Phong tục này bắt nguồn từ lễ cúng trăng. Thú thưởng nguyệt trong đêm Trung thu đã có từ thời nhà Đường (Trung Quốc) nhưng phải đến thời Tống thì phong tục này mới chính thức được công nhận.
Phong tục múa Lân (múa Sư tử)
Đây là phong tục của riêng người Việt trong dịp Tết Trung thu, được tổ chức vào đêm 14 và 15 tháng 8 âm lịch hằng năm.
Đám múa lân thường gồm 1 người đội đầu lân bằng giấy mô phỏng theo dáng điệu của lân, một người cầm đuôi dài làm từ vải màu phối hợp theo nhịp múa của đầu lân. Ngoài ra còn có thanh la, đèn màu, cờ ngũ sắc, người cầm côn hộ vệ… Người lớn trẻ con đều rất thích đi sau xem đám múa lân. Thậm chí, một số gia đình còn treo tiền ở trên để lân leo lên lấy để cầu may.
Phong tục chơi đèn lồng
Tết Trung Thu là dịp để trẻ em vui đùa, rước đèn lồng, đèn ông sao sặc sỡ sắc màu trên khắp đường làng, ngõ xóm.
Phong tục cắt bánh trung thu
Bánh trung thu là món ăn truyền thống, là món quà tặng cho cha mẹ, bạn bè, người thân trong dịp lễ này, tượng trưng cho lời chúc tết đoàn viên may mắn, viên mãn. Bánh nướng và bánh dẻo sẽ được cắt và chia đều cho mọi thành viên trong gia đình sau khi phá cỗ. Mọi người quan niệm, bánh cắt càng đều thì gia đình càng êm ấm, hòa thuận.
Thi bày mâm cỗ cúng trăng
Nhiều nơi còn lưu giữ phong tục tổ chức các cuộc thi bày cỗ, thi làm bánh giữa các thôn, xóm. Các mâm cỗ sẽ bao gồm hoa quả, bánh trung thu đủ loại, được trang trí đẹp mắt và chấm điểm. Sau đó sẽ là các tiết mục văn nghệ, múa lân tưng bừng, rộn ràng. Cuối cùng là tiết mục phá cỗ được các em nhỏ rất háo hức, trông đợi.
Thi hát Trống quân
Đây là phong tục truyền thống ở miền Bắc trong mỗi dịp Trung thu, tương truyền đã có từ thời vua Lạc Long Quân – Hồng Bàng.
Hai bên nam nữ sẽ vừa hát vừa đối đáp, bằng cách đánh từng nhịp vào một sợi dây gai hoặc dây thép căng trên chiếc thùng rỗng để tạo nên âm thanh nhịp đệm cho câu hát. Điệu hát trống quân không chỉ để vui chơi mà còn là một hình thức lựa chọn bạn tình trăm năm với những câu đố hiểm hóc, dí dỏm. Mọi người thường sử dụng những bài thơ lục bát hay lục bát biến thể để làm câu hát.
Phong tục phá cỗ
Mỗi dịp tết đoàn viên trung thu, các gia đình sẽ chuẩn bị và bày biện mâm cỗ thật đẹp để cúng trăng, tế trời đất, cầu mùa màng bội thu, cuộc sống sung túc, an lành, gia đình hòa thuận. Khi trăng lên đến đỉnh đầu cũng là lúc nhà nhà thi nhau phá cỗ và thưởng thức hương vị bánh trung thu.
Những món ăn đặc trưng trong ngày Tết đoàn viên
Bánh Trung thu
Nhắc tới trung thu, không thể bỏ qua những chiếc bánh nướng, bánh dẻo thơm ngon, hấp dẫn, gợi lên bao kỷ niệm thời thơ ấu. Đây còn là món quà mà mọi người thường dành tặng nhau trong dịp lễ ý nghĩa này. Còn gì tuyệt hơn là cả nhà quây quần bên nhau cùng ngắm trăng và thưởng thức bánh trung thu.
Thịt heo quay
Một món ăn được yêu thích trong dịp này chính là thịt heo quay với lớp da vàng óng, giòn tan, lớp thịt mềm, lớp mỡ mềm dai. Món này thường được ăn kèm với bún, bánh ướt, bánh hỏi.
Gỏi bưởi
Đây là món ăn tươi mới, thanh mát rất được ưa chuộng trong mâm cỗ Trung thu. Cách chế biến: xé tơi những múi bưởi mọng nước trộn cùng tôm sú luộc và thịt ba chỉ thái mỏng dùng với nước trộn chua cay mặn ngọt tạo nên món gỏi bưởi “ngon bá cháy”.
Xôi cốm
Chỉ từ 3 nguyên liệu chính giản dị là đậu xanh, dừa, cốm non, qua bàn tay khéo léo của những người nội trợ đảm đang là có món xôi cốm thơm ngon, ấm cúng, hòa quyện đủ mọi hương vị đặc trưng của đất trời.
Chả cốm
Món chả cốm thơm ngon, dẻo dai, bùi bùi là món ăn không nên bỏ qua trong dịp Tết đoàn viên. Vị béo ngậy của thịt kết hợp với vị dẻo thơm của cốm đã tạo nên món chả độc đáo, đưa cơm, ăn hoài không ngán.
Canh khoai môn
Theo quan niệm dân gian, khoai môn giúp diệt ác, trừ tà. Chính vì thế, trên mâm cỗ Trung thu không thể thiếu món canh khoai môn ngụ ý xua tan điều không may, hướng về cái thiện và cầu mong mùa màng bội thu.
Trên đây đã giải thích cho các bạn hiểu tết đoàn viên là gì cũng như tổng hợp những thông tin thú vị về Tết đoàn viên. Chắc hẳn mỗi người trong chúng ta đều rất hoài niệm và mong chờ mỗi dịp Trung thu cận kề. Hãy tạm gác lại âu lo, mệt nhọc, sắp xếp công việc để ở bên gia đình thân yêu trong ngày này nhé!
