Gout là bệnh xương khớp có liên quan đến quá trình chuyển hóa axit uric trong cơ thể. Đáng báo động khi tỷ lệ người mắc bệnh đang dần gia tăng và có xu hướng dần trẻ hóa. Cùng tìm hiểu kỹ hơn về nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng ngừa và điều trị căn bệnh này trong bài viết dưới đây.
Tóm tắt
Bệnh Gout là gì?
Bệnh gout (gút) là bệnh khớp do sự rối loạn chuyển hóa nhân purin khiến hàm lượng axit uric trong máu tăng cao. Bệnh gout thường ảnh hưởng đến bàn chân đầu tiên, gây ra đau đớn và bất lợi trong sinh hoạt của người bệnh.
Axit uric là sản phẩm cuối cùng được tạo ra khi chuyển hóa thực phẩm chứa purin. Purin cũng được tạo ra trong quá trình tế bào phân hủy tự nhiên của cơ thể.
Phần lớn axit uric được hòa tan trong máu, rồi đưa đến thận và đào thải ra ngoài theo nước tiểu. Khi cơ thể xảy ra tình trạng tăng axit uric hoặc giảm thải axit uric ở thận hoặc ruột, axit uric tạo thành tinh thể monosodium urate (muối urat) lắng đọng trong các mô, gây ra dạng viêm khớp gọi là bệnh gout.
Triệu chứng bệnh gout
Các dấu hiệu bệnh gút thường xuất hiện đột ngột và xảy ra chủ yếu về đêm, khiến người bệnh gặp phải các triệu chứng như:
Đau khớp dữ dội (Các triệu chứng bệnh gout cấp tính)
Bệnh gút ảnh hưởng đến khớp lớn của ngón chân cái, nhưng nó cũng có thể xảy ra ở bất kỳ khớp nào. Một số khác bị ảnh hưởng gồm: mắt cá chân, khuỷu tay, cổ tay, ngón tay và đầu gối. Cơn đau có thể nghiêm trọng nhất trong 4 – 12 giờ đầu sau khởi phát.
Khó chịu kéo dài (Các triệu chứng bệnh gout mạn tính)
Khi cơn đau dữ dội thuyên giảm nhưng cảm giác khó chịu ở khớp vẫn có thể kéo dài từ vài ngày đến vài tuần. Các đợt đau bộc phát sau này có khả năng kéo dài lâu hơn và ảnh hưởng nhiều khớp hơn.
Khớp bị viêm và sưng đỏ
Một biểu hiện khác của bệnh gout là các khớp bị sưng, mềm, ấm và đỏ.
Bệnh gout có nguy hiểm không? Các giai đoạn của bệnh gout
Tuy bệnh gout có thể làm cho người bệnh stress, đau đớn và mất ngủ nhưng gout là bệnh lành tính và có thể dùng thuốc khống chế và phòng ngừa đợt cấp bằng việc thay đổi chế độ ăn.
Tùy vào mức độ nghiêm trọng, bệnh gout được chia làm 3 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: mức axit uric trong máu tăng lên nhưng vẫn chưa xuất hiện các triệu chứng của bệnh gout. Thông thường, người bệnh chỉ xuất hiện những triệu chứng đầu tiên của bệnh gout sau khi bị bệnh sỏi thận.
- Giai đoạn 2: nồng độ axit uric rất cao, hình thành các tinh thể xuất hiện ở ngón chân (nốt tophi). Nốt tophi biểu hiện chậm, hàng chục năm sau cơn gout đầu tiên nhưng cũng có thể đến sớm hơn, gây lở loét. Nốt tophi thường xuất hiện ở sụn vành tai rồi đến khuỷu tay, gót chân, ngón chân cái, mu bàn chân và gân gót.
Trong giai đoạn này, người bệnh sẽ cảm thấy đau khớp, nhưng cơn đau không kéo dài. Thời gian sau đó, người bệnh sẽ gặp các triệu chứng khác của bệnh gout với cường độ và tần suất gia tăng.
- Giai đoạn 3: các triệu chứng của bệnh không biến mất mà các tinh thể axit uric sẽ tấn công nhiều khớp hơn. Hầu hết, người bị bệnh gout chỉ ở giai đoạn 1 hoặc 2, rất hiếm bệnh nhân tiến triển đến giai đoạn 3 do các triệu chứng bệnh gout đã được điều trị ở giai đoạn 2.
Nguyên nhân bệnh Gout
Nguyên nhân dẫn đến bệnh gout đến nay vẫn chưa được làm rõ. Tuy nhiên, một số người có nguy cơ mắc bệnh gout cao hơn những người khác do có yếu tố làm tăng tổng hợp hoặc giảm bài tiết axit uric như:
– Giới tính: 80-90% người bị gout là nam giới và đa số khởi phát ở ở độ tuổi trung niên. Bệnh gout ở nữ giới ít gặp hơn và chủ yếu xuất hiện sau mãn kinh.
– Di truyền: Người có cha mẹ, anh chị em hoặc các thành viên khác trong gia đình mắc bệnh gout sẽ có nguy cơ cao hơn bình thường.
– Thuốc: Sử dụng một số loại thuốc như aspirin liều thấp, thuốc lợi tiểu, thuốc kháng lao, cyclosporin A,…
– Thừa cân, béo phì.
– Rối loạn chuyển hóa.
– Tăng huyết áp, suy tim.
– Bệnh thận mạn hoặc ghép tạng
– Bệnh vảy nến.
– Bệnh máu ác tính.
– Nhiễm độc chì.
Thông thường, các thực phẩm chứa nhiều purin không gây ảnh hưởng đếnngười khỏe mạnh nhờ cơ chế tự đào thải. Nhưng ở một số người, chế độ ăn nhiều purin có thể gây tăng axit uric máu và gây ra cơn gout. Một số thực phẩm đó là:
– Đồ uống có cồn như bia và rượu nặng
– Đồ uống chứa nhiều đường sucrose hoặc fructose
– Thịt đỏ và nội tạng động vật như tim, gan, thận
– Hải sản như tôm, hàu, cá mòi, cá trích, cá cơm…
Phòng ngừa bệnh gout
Đối với bệnh gout thì việc điều chỉnh chế độ ăn uống, lối sống, sinh hoạt là điều bắt buộc để kiểm soát axit uric trong máu, bao gồm:
– Bỏ hẳn hoặc hạn chế tối đa đồ uống có cồn
– Hạn chế đồ uống có đường
– Uống đủ nước
– Nên sử dụng sản phẩm sữa ít béo hoặc không béo
– Giảm cân nếu bị thừa cân, béo phì
– Có chế độ vận động thích hợp
– Hạn chế ăn các thực phẩm giàu purin như các loại thịt đỏ, nội tạng động vật và hải sản
– Ưu tiên các loại protein thực vật
– Ăn các loại carbohydrate phức hợp như trái cây và rau củ thay vì bánh kẹo ngọt và carbohydrate tinh chế.
Trong một số trường hợp, tùy vào mức độ tổn thương do tophi gây ra, có thể cần phẫu thuật để điều trị tophi.
Các phương pháp chẩn đoán bệnh gout hiện nay
Chẩn đoán bệnh gout khá dễ dàng, đặc biệt khi xuất hiện các triệu chứng điển hình của bệnh như ngón chân cái bị sưng đỏ, viêm. Bên cạnh đó, bác sĩ có thể dựa trên việc khám sức khỏe và các triệu chứng của bạn.
- Yêu cầu bạn mô tả cơn đau khớp
- Tần suất bị đau dữ dội ở khớp như thế nào
- Bộ phận bị đau, các triệu chứng đỏ hoặc sưng như thế nào
Tuy có những triệu chứng đặc hiệu nhưng đôi khi bệnh khó có thể chẩn đoán chính xác. Muốn chắc chắn bạn có bị bệnh gout hay không, hãy đến các cơ sở y tế để thực hiện một số xét nghiệm gout để chẩn đoán bệnh.
Xét nghiệm máu
Xét nghiệm máu để đo nồng độ axit uric là cách chẩn đoán bệnh gút chính xác, nồng độ uric cao có thể báo hiệu rằng bạn bị bệnh gút, nhưng điều này cần được xem xét cùng với các triệu chứng của bạn. Nhiều người có thể có lượng uric cao, nhưng lại không có bất kỳ triệu chứng nào của bệnh gout.
Chẩn đoán hình ảnh
Siêu âm và chụp CT đặc biệt hiệu quả trong việc phát hiện tổn thương khớp, tinh thể trong khớp và các dấu hiệu ban đầu của gout. Chụp X-quang dùng để xác định các tổn thương xương và khớp do mắc bệnh gout trong thời gian dài.
Kiểm tra dịch khớp
Đây là phương pháp hiệu quả để loại trừ các tình trạng tinh thể khác và chẩn đoán chính xác bệnh gout. Kiểm tra này được thực hiện bằng cách lấy mẫu chất lỏng hoạt dịch của bạn thông qua cây kim đưa vào một trong các khớp. Chất lỏng sau đó được kiểm tra dưới kính hiển vi để tìm kiếm tinh thể urat. Nếu bạn có hạt tophi, bác sĩ sẽ lấy mẫu từ một trong số đó.
Siêu âm
Siêu âm cơ xương khớp giúp phát hiện các tinh thể uric trong khớp hoặc trong một tophi.
Các đối tượng có nguy cơ bị Gout
Gout là bệnh lý toàn thân gây ảnh hưởng đến nhiều bộ phận trên cơ thể. Bởì vậy, đối tượng nào dễ bị mắc bệnh là điều mà rất nhiều người quan tâm. Tuy nhiên, với mức độ phổ biến và trẻ hóa như hiện nay, bệnh gout có thể gặp ở bất kỳ đối tượng nào, một số đối tượng có nguy cơ dễ mắc bệnh như:
- Nam giới sau tuổi 40: Theo nghiên cứu, có đến hơn 80% người bệnh gout là nam giới trên 40 tuổi, việc có chế độ sinh hoạt không lành mạnh, lạm dụng rượu bia, thuốc lá, chất kích thích, tiêu thụ nhiều đạm động vật t làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Phụ nữ ở tuổi mãn kinh: Ở tuổi mãn kinh, phụ nữ có thể bị rối loạn nội tiết tố, đặc biệt là rối loạn estrogen. Đây là hormon chính giúp thận bài tiết acid uric ra ngoài.
- Di truyền: Nghiên cứu cho thấy có 5 loại gen di truyền liên quan đến nguyên nhân gây gout và người có tiền sử gia đình bị bệnh gout có nguy cơ mắc bệnh cao hơn những người bình thường.
- Người có lối sống không lành mạnh: Tình trạng lạm dụng rượu bia gây cản trở việc loại bỏ acid uric ra khỏi cơ thể và chế độ ăn giàu purin cũng làm tăng lượng acid uric trong cơ thể.
- Người đang sử dụng thuốc: Một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, thuốc có chứa salicylate có thể làm tăng nồng độ acid uric trong cơ thể gây ra gout
- Người thừa cân, béo phì: Thừa cân làm tăng nguy cơ mắc bệnh vì xuât hiện nhiều mô cơ thể luân chuyển hơn, sản xuất nhiều acid uric hơn dưới dạng chất thải chuyển hóa. Nồng độ chất béo trong cơ thể cao hơn làm tăng mức độ viêm toàn thân do các tế bào chất béo sản xuất cytokine gây viêm.
- Các vấn đề sức khỏe khác: người bị suy thận và các bệnh lý về thận có thể gây ảnh hưởng đến khả năng loại bỏ chất thải của cơ thể, dẫn đến nồng độ acid uric tăng cao. Các bệnh khác liên quan đến gout có thể kể đến như tăng huyết áp, tiểu đường…
Biến chứng của bệnh gout
Bệnh gout thường có thể điều trị mà không cần đến phẫu thuật. Nếu không được điều trị đủ, sau nhiều năm, bệnh có thể gây tổn thương khớp, rách gân và nhiễm trùng da ở khớp. Các hậu quả khác bao gồm:
– Tophi: Bệnh gout cấp không được điều trị gây lắng đọng các hạt tophi. Khi tophi tích tụ trong các khớp, chúng dẫn đến biến dạng khớp và đau mạn tính, hạn chế khả năng vận động . Nặng nhất có thể phá hủy hoàn toàn các khớp.
– Tổn thương thận: Các tinh thể urat khi lắng đọng ở nhu mô thận gây ra sỏi thận, ảnh hưởng đến khả năng lọc thận.
– Tổn thương đường tiết niệu: Tinh thể urat lắng đọng ở đường tiết niệu gây ra sỏi đường tiết niệu.
Điều trị bệnh gout
Các phương pháp điều trị bệnh gout hiện nay giúp giảm đau và viêm, bao gồm uống thuốc, thay đổi chế độ ăn uống, tầm soát và điều trị các biến chứng và bệnh lý phối hợp.
Có một số nhóm thuốc được dùng để điều trị bệnh gout như: NSAID, colchicine và corticosteroid. Bởi những loại thuốc này có thể gây ra tác dụng phụ nếu không sử dụng đúng cách nên người bệnh không tự ý mua thuốc uống mà cần sự thăm khám và kê đơn từ bác sĩ. Kế hoạch điều trị còn phụ thuộc vào giai đoạn và mức độ nghiêm trọng của bệnh gout.
Có thể bạn quan tâm:
Bệnh Kiều là gì? Nguyên nhân, biểu hiện, cách chữa bệnh Kiều
Nếu cơ thể có bất kỳ dấu hiệu nào bất ổn, hãy đến gặp bác sĩ để được khám và tư vấn. Tránh để bệnh gout diễn tiến nặng, kèm theo nhiều biến chứng nguy hiểm sẽ rất khó điều trị và phục hồi.
