Một trong những quan điểm độc đáo trong triết học là chủ nghĩa hư vô. Chủ nghĩa hư vô được biết đến với quan niệm “Mọi thứ đều là vô nghĩa”. Tuy nhiên trên thực tế, có nhiều biến thể của chủ nghĩa hư vô với lập trường và quan điểm độc đáo khác nhau. Vậy chủ nghĩa hư vô là gì, nó có những đặc điểm chính gì? Hãy cùng nhau khám phá về chủ nghĩa triết học này qua bài viết sau nhé.
Tóm tắt
Khái niệm chủ nghĩa hư vô là gì?
Chủ nghĩa hư vô là một nhóm các quan điểm xoay quanh tiền đề với ý chính là không có giá trị, ý nghĩa và trật tự cố hữu nào đối với cuộc sống (không phụ thuộc vào giá trị, ý nghĩa mà con người tạo ra). Đây là một lý tưởng triết học bắt nguồn từ châu Âu vào thế kỷ 19 và 20. Mặc dù có nhiều lập trường và biến thể về chủ nghĩa hư vô, nhưng tất cả chúng đều xoay quanh tiền đề về sự vô nghĩa phổ biến và không có mục đích sống.
Bản chất của chủ nghĩa hư vô là gì?
Trên thực tế, khái niệm chủ nghĩa hư vô là sự phủ nhận sự tồn tại của bất kỳ hình thức ý nghĩa nào, bao gồm cả việc phủ nhận tính hợp lý cụ thể sự tồn tại của con người, tầm quan trọng của các chuẩn mực đạo đức và văn hóa được thiết lập trên toàn cầu, và phủ nhận chính quyền.
Thuật ngữ này được coi là gần với chủ nghĩa hiện thực, hoàn toàn dựa trên sự thật và bằng chứng 100%. Bản chất của nó phù hợp với chủ nghĩa hoài nghi và tư duy phê phán hơn, nhưng chủ nghĩa hư vô được đặc trưng bởi những sắc thái triết học rộng lớn hơn. Chủ nghĩa hư vô cổ điển có thể được coi là cơ sở lý thuyết và ý nghĩa của chủ nghĩa tối giản.
Chủ nghĩa này về bản chất là một biểu hiện của chủ nghĩa nhân đạo. Nó độc đáo ở chỗ nó kết nối bi kịch của sự tồn tại của con người với những điều kiện bên ngoài không hoàn hảo đối với con người, chẳng hạn như nhà nước và tổ chức xã hội tồi tệ, những sai sót trong tín ngưỡng, đức tin và tôn giáo.
Nguyên lý chính của chủ nghĩa hư vô là gì?
Mặc dù chủ nghĩa hư vô có nhiều hình thức, nhưng tất cả chúng đều thảo luận về thân phận con người và sự tồn tại của nó. Dưới đây là một vài nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa hư vô:
- Sự tồn tại là vô ích. Một người theo chủ nghĩa hư vô tin rằng không có mục đích để có các giá trị hoặc niềm tin bởi vì mọi thứ tồn tại đều không có cơ sở.
- Không có sự thật. Mọi thứ đều vô căn cứ và vô ích, kể cả sự thật, vì vậy không có lý do gì để duy trì các nguyên tắc đạo đức vì lợi ích của chính bạn hoặc lợi ích của bất kỳ ai khác.
- Mọi thứ đều vô nghĩa. Chủ nghĩa hư vô công nhận quan điểm vì không có bất cứ thứ gì hay chuyện gì là quan trọng, nên tất cả mọi thứ đều vô nghĩa, kể cả ý nghĩa của cuộc sống.
5 lý thuyết về chủ nghĩa hư vô
Khi thảo luận về chủ nghĩa hư vô trong xã hội đương đại, hai lý thuyết thực tiễn hàng đầu thường được nhắc đến là chủ nghĩa hư vô hiện sinh và chủ nghĩa hư vô vũ trụ. Trên thực tế, chủ nghĩa hư vô có 5 hình thức chính như sau.
Chủ nghĩa hư vô hiện sinh là gì?
Chủ nghĩa hư vô hiện sinh có thể được định nghĩa là quan điểm triết học cho rằng không có giá trị hay ý nghĩa nội tại nào đối với cuộc sống. Về sự sống trong vũ trụ, những người theo chủ nghĩa hư vô hiện sinh tin rằng cuộc sống của con người là tầm thường và không có mục đích. Do đó, chính các cá nhân phải tự tạo ra ý nghĩa trong cuộc sống của họ thông qua quyền tự do lựa chọn của chính mình.
Chủ nghĩa hư vô vũ trụ
Chủ nghĩa hư vô vũ trụ được coi là nhánh tư tưởng siêu lý trí hơn, cho rằng không có ý nghĩa gì cho việc tìm thấy sự thật trong vũ trụ. Điều này tiến thêm một bước bằng cách nói rằng bất kỳ ý nghĩa nào do con người tạo ra – chẳng hạn như tình yêu, gia đình, tự do và niềm vui – đều là hư cấu được sử dụng như một chiến lược đối phó trong khi chúng ta chờ chết. Do đó, nó thường được coi là bước tiếp theo sau chủ nghĩa vô thần.
Chủ nghĩa hư vô đạo đức là gì?
Chủ nghĩa hư vô đạo đức công nhận rằng không có cái gọi là đúng hay sai khách quan. Nó là nhóm chủ nghĩa gồm ba quan điểm chính:
- Chủ nghĩa vô đạo đức: Những người theo chủ nghĩa này từ chối hoàn toàn mọi nguyên tắc đạo đức và quyết tâm sống một cuộc sống không có đạo đức.
- Chủ nghĩa chủ quan đạo đức: Nó cho rằng tất cả các đánh giá đạo đức hoàn toàn là cá nhân, độc đoán và chủ quan. Theo chủ nghĩa chủ quan đạo đức, đạo đức là do con người quyết định; do đó, nó dựa trên ý kiến, cảm xúc và thị hiếu cá nhân. Kết quả là, không có “đúng” hay “sai” tuyệt đối, và những đánh giá về đạo đức không đòi hỏi sự biện minh hay chỉ trích hợp lý.
- Chủ nghĩa vị kỷ: Quan điểm cho rằng con người chỉ có nghĩa vụ duy nhất là tốt với chính mình. Theo lối suy nghĩ này, một cá nhân không cần quan tâm đến bất kì quy tắc đạo đức nào, và họ có thể làm bất cứ điều gì miễn là không ảnh hưởng đến lợi ích của bản thân.
Chủ nghĩa hư vô nhận thức luận
Nhận thức luận là một nhánh của triết học liên quan đến lý thuyết về tri thức. Chủ nghĩa hư vô nhận thức luận có thể được định nghĩa là một hình thức triết học cho rằng tri thức không tồn tại. Và nếu tri thức có tồn tại thì con người cũng không thể đạt được, nên sự tồn tại của nó là dư thừa. Do đó, nó gắn liền với chủ nghĩa hoài nghi cực độ.
Chủ nghĩa hư vô chính trị là gì?
Chủ nghĩa hư vô chính trị là một hình thức của chủ nghĩa hư vô lập luận rằng để cải thiện tương lai của loài người, tất cả các thể chế xã hội, chính trị và tôn giáo hiện tại cần phải bị phá hủy. Họ tin rằng những hệ thống này thối nát đến mức không có hy vọng cải cách.
Những nhà tư tưởng quan trọng
Mặc dù định nghĩa cơ bản của chủ nghĩa hư vô đã được nhắc đến trong tôn giáo như Phật giáo, nhưng có một vài nhà tư tưởng đã góp phần làm rõ và biến chủ nghĩa này thành một vấn đề triết học đáng quan tâm.
- Friedrich Jacobi: Ông là một triết gia người Đức, người đầu tiên đặt ra thuật ngữ này sau Thời kỳ Khai sáng – một thời kỳ của phong trào trí tuệ nhấn mạnh chủ nghĩa hoài nghi, lý trí và chủ nghĩa cá nhân.
- Soren Kierkegaard: Ông là một nhà thần học người Đan Mạch, người sau này được nhiều học giả coi là “Cha đẻ của chủ nghĩa hiện sinh”. Là nhà triết học hiện sinh đầu tiên, ông tập trung công việc của mình vào việc suy nghĩ thông qua những hàm ý của chủ nghĩa hư vô – ông gọi đó là “sự san bằng”.
Xem thêm:
- Ivan Turgenev: Mặc dù Friedrich Jacobi là người đầu tiên sử dụng thuật ngữ này trong lĩnh vực triết học, nhưng nó không thu hút được nhiều sự chú ý cho đến khi nó được sử dụng trong cuốn sách Fathers and Sons năm 1862 của tiểu thuyết gia người Nga Ivan Turgenev.
Bài viết đã giới thiệu về khái niệm chủ nghĩa hư vô là gì và làm rõ những lý thuyết về chủ nghĩa này. Đây là vấn đề được quan tâm trong triết học và là chủ đề thú vị cho những người yêu thích về lĩnh vực này.
