Nhật thực là hiện tượng thú vị luôn được cả thế giới chào đón. Tuy nhiên không phải ai cũng có may mắn được quan sát nhật thực cũng như hiểu hiện tượng nhật thực là gì, xảy ra khi nào và làm sao để xem nhật thực đúng cách. Bài viết sau đây của Palada.vn sẽ giúp các bạn hiểu rõ hơn nhật thực là hiện tượng gì nhé.
Tóm tắt
Hiện tượng nhật thực là gì?
Thế nào là nhật thực? Nhật thực là hiện tượng xảy ra khi Mặt Trăng ở giữa Trái Đất và Mặt Trời trên cùng một đường thẳng. Lúc này quan sát từ Trái Đất sẽ thấy Mặt Trăng che khuất hoàn toàn hoặc một phần Mặt Trời.
Hiện tượng nhật thực xảy ra thế nào?
Nếu Mặt Trăng có quỹ đạo tròn hoàn hảo và gần Trái Đất một chút, trong cùng mặt phẳng quỹ đạo thì sẽ có nhật thực toàn phần mỗi lần trong một tháng. Tuy nhiên, quỹ đạo của Mặt Trăng nghiêng 5° so với mặt phẳng quỹ đạo quay của Trái Đất quanh Mặt Trời, do vậy bóng của Mặt Trăng lúc trăng non thường sẽ không chiếu lên Trái Đất.
Để hiện tượng nhật thực xảy ra, Mặt Trăng phải đi qua mặt phẳng quỹ đạo của Trái Đất. Hơn nữa, quỹ đạo của Mặt Trăng có hình elip, thường ở đủ xa Trái Đất khiến cho kích cỡ của nó không đủ lớn để hoàn toàn che khuất Mặt Trời lúc nhật thực.
Mặt phẳng quỹ đạo của Mặt Trăng và Trái Đất mỗi năm cắt nhau tại các điểm nút lên xuống của quỹ đạo. Như vậy có ít nhất là 2 và nhiều nhất là 5 lần hiện tượng nhật thực xảy ra trong một năm, cũng không bao giờ có nhiều hơn hai lần nhật thực toàn phần trong cùng năm.
Có những kiểu nhật thực nào?
Có bốn kiểu nhật thực như sau:
Nhật thực toàn phần
Nhật thực toàn phần là gì? Đây là hiện tượng xảy ra khi phần tối của Mặt Trăng che khuất hoàn toàn Mặt Trời, cho phép chúng ta quan sát được vầng hào quang bao quanh Mặt Trời hay vành nhật hoa bằng mắt thường với dụng cụ bảo vệ. Trong thời gian xảy ra bất kỳ một sự kiện nhật thực nào, chỉ có thể quan sát thấy nhật thực toàn phần từ một vị trí hẹp trên bề mặt Trái Đất.
Nhật thực hình khuyên
Nhật thực hình khuyên là gì? Hiện tượng này xảy ra khi Mặt Trời và Mặt Trăng nằm trên một đường thẳng, nhưng kích cỡ của Mặt Trăng nhỏ hơn kích cỡ của Mặt Trời. Vì thế Mặt Trời hiện ra như một vòng đai rực rỡ bao quanh Mặt Trăng. Thời gian diễn ra nhật thực hình khuyên thường lâu hơn nhật thực toàn phần nhưng cũng chỉ trong vài phút.
Nhật thực lai
Nhật thực lai là kiểu trung gian giữa nhật thực hình khuyên và nhật thực toàn phần. Ở một số điểm trên Trái Đất, nhật thực lai được quan sát như nhật thực toàn phần; ở những nơi khác nó lại có hình dáng là nhật thực hình khuyên. Từ chung để gọi nhật thực toàn phần, hình khuyên hay cả nhật thực lai là nhật thực trung tâm. Nhật thực lai trên thực tế rất hiếm khi xảy ra.
Nhật thực một phần
Nhật thực 1 phần xảy ra khi Mặt Trời cùng Mặt Trăng không nằm chính xác cùng một đường thẳng, Mặt Trăng chỉ che khuất được một phần của Mặt Trời. Hiện tượng này có thể được quan sát thấy ở nhiều nơi trên Trái Đất bên ngoài nhật thực trung tâm.
Countdown là gì? Địa điểm Countdown 2022 tổ chức ở đâu tại HN, TP.HCM?
Cách quan sát Nhật thực
So với các hiện tượng thiên văn khác thì việc quan sát nhật thực khá đơn giản do không nhất thiết phải dùng đến kính thiên văn. Người quan sát chỉ cần một tầm nhìn đủ lớn với điều kiện bầu trời quang mây để có thể nhìn được Mặt Trời.
Tuy nhiên trong quá trình diễn ra nhật thực, bức xạ từ Mặt Trời có thể tác động xấu tới mắt do thời gian quan sát sẽ cần lâu hơn bình thường. Do vậy, người xem không nên nhìn Mặt Trời bằng mắt thường trong khi diễn ra nhật thực.
Mọi người cũng không nên sử dụng các thiết bị nhìn xa như kính thiên văn hay ống nhòm để quan sát trực tiếp Mặt trời bởi chúng có thể làm tăng đáng kể cường độ bức xạ tiếp xúc với mắt.
Khi quan sát nhật thực, chúng ta cần chuẩn bị một chiếc kính lọc ánh sáng dành cho mắt hoặc một lớp kính lọc chuyên dụng còn gọi là sun filter nếu quan sát bằng kính thiên văn. Sun filter phải được chế tạo riêng chứ không nên tự chế bộ lọc này bởi chất lượng của nó sẽ không thể đảm bảo.
Những chiếc kính lọc được thiết kế chuyên dùng để quan sát nhật thực gọi là solar glasses. Chúng thường có gọng làm bằng bìa cứng và được bán với giá khá rẻ chỉ vài chục nghìn đồng. Lưu ý hỏi rõ nguồn gốc kính của nơi bán, không nên mua những chiếc kính tự chế bởi nó có thể không đảm bảo an toàn. Khi mua kính, bạn cũng cần kiểm tra xem kính có hở sáng hay không bằng việc giơ nó lên nguồn ánh sáng mạnh.
Những chiếc kính này thường không có tác dụng thay thế lớp kính lọc chuyên dụng cho kính thiên văn. Trong quá trình quan sát, người dùng cần luôn luôn giữ kính ở sát mắt để tránh tia sáng từ Mặt Trời trực tiếp chiếu vào mắt mình.
Chúng ta cũng có thể quan sát nhật thực theo cách gián tiếp bằng cách đặt một tấm bìa có lỗ nhỏ đằng trước ống nhòm, kính thiên văn sau đó chiếu ảnh của Mặt Trời lên một tờ giấy trắng.
Trên đây là tổng hợp kiến thức về hiện tượng nhật thực là gì, xảy ra khi nào cùng cách để quan sát nhật thực an toàn nhất mà Palada.vn muốn chia sẻ với các bạn. Còn rất nhiều bài viết bổ ích trên website của chúng mình, hãy chú ý theo dõi để không bỏ lỡ nhé.
