Sinh sản hữu tính là gì? Quá trình sinh sản hữu tính và ví dụ

Sinh sản chính là hình thức duy trì nòi giống của mọi sinh vật. Mỗi loài sinh vật từ thực vật tới thực vật đều sẽ có hình thức sinh sản đặc trưng. Tuy nhiên, có hai kiểu sinh sản chủ yếu xuất hiện trong tự nhiên đó là: sinh sản hữu tính và sinh sản vô tính. Trong bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng khám phá khái niệm sinh sản hữu tính là gì và những ví dụ về sinh sản hữu tính để hiểu hơn về vấn đề này nhé.

Thế nào là sinh sản hữu tính?

Sinh sản hữu tính là hình thức sinh sản tạo ra sinh vật mới bằng cách kết hợp vật chất di truyền đã có sẵn trong cơ thể của hai sinh vật khác nhau. 

Trên thực tế, ở những sinh vật nhân chuẩn đa bào, một cá thể hoàn toàn có khả năng được tạo ra một lần nữa. Tuy nhiên ngược lại thì ở sinh vật nhân sơ, tế bào ban đầu đã có chứa vật chất di truyền. Nếu các yếu tố này xảy ra trong một quá trình thì gọi là tái tổ hợp di truyền, vật chất di truyền có nguồn gốc xuất phát từ hai cá thể khác nhau sẽ tham gia cùng nhau xếp thẳng hàng các dãy tương đồng với nhau.

Đồng thời, quá trình này được tiếp tục bởi sự trao đổi thông tin di truyền giữa các cá thể. Do vậy, sau khi các nhiễm sắc thể tái tổ hợp mới chính thức được hình thành, nó sẽ có chức năng truyền lại cho các thế hệ con cháu.

Nhân tố sinh thái là gì? Có các loại nhân tố sinh thái nào?

Đặc điểm sinh sản hữu tính

– Sinh sản hữu tính có quá trình hình thành, hợp nhất giữa hai loại giao tử đó là giao tử đực và giao tử cái.

– Nó diễn ra quá trình trao đổi cũng như là tái tổ hợp của 2 bộ gen khác nhau.

– Sinh sản hữu tính gắn liền với quá trình giảm phân tạo giao tử.

Quang hợp là gì? Ý nghĩa và vai trò của quang hợp

Ưu điểm của hình thức sinh sản hữu tính

– Sinh sản hữu tính sẽ giúp tăng khả năng thích nghi của thế hệ sau trước biến đổi của môi trường.

– Sinh sản hữu tính tạo ra đa dạng trong di truyền cũng như là cung cấp nguồn vật liệu dồi dào cho quá trình chọn lọc tự nhiên và tiến hóa.

Những hình thức sinh sản hữu tính ở động vật

Sinh sản hữu tính ở hầu hết động vật là một quá trình bao gồm 3 giai đoạn nối tiếp nhau:

– Giai đoạn hình thành trứng, tinh trùng bên trong cơ thể bố mẹ.

– Giai đoạn thụ tinh tạo phôi từ trứng và tinh trùng.

– Giai đoạn phát triển phôi đã tạo ra và hình thành một cơ thể mới.

Sinh sản hữu tính tạo ra nhiều cá thể mới rất đa dạng về đặc điểm di truyền. Chính vì vậy, động vật có thể dần thích nghi và phát triển trong điều kiện sống thay đổi. Nếu như động vật bị nhân bản vô tính thì thường sẽ thoái hóa giống nòi về sau.

Quần thể là gì? Đặc trưng cơ bản của quần thể và cho ví dụ

Các hình thức thụ tinh của động vật trong sinh sản hữu tính:

– Động vật sinh sản hữu tính có thể thụ tinh ngoài và thụ tinh trong.

– Thụ tinh ngoài là hình thức thụ tinh mà trứng được gặp tinh trùng và thụ tinh ở bên ngoài cơ thể con cái.

– Thụ tinh trong là hình thức thụ tinh mà trứng được gặp tinh trùng và thụ tinh ở bên trong cơ quan sinh dục của con cái.

Các hình thức động vật sinh sản hữu tính:

– Đẻ trứng: hình thức này có ở hầu hết các loài cá, bò sát, lưỡng cư, côn trùng và cả một số loài động vật có vú ví dụ sinh sản hữu tính ở thú mỏ vịt, thú lông nhím.

– Đẻ trứng thai: Đây là hiện tượng trứng giàu noãn hoàng đã được thụ tinh và nở thành con non rồi mới được đẻ ra. Ví dụ về sinh sản hữu tính đẻ trứng thai: cá mún, cá kiếm…

– Đẻ con: hình thức này là hiện tượng trứng được thụ tinh và phát triển trong dạ con thành phôi. Phôi được bảo vệ và thu nhận chất dinh dưỡng từ mẹ qua nhau thai. Hình thức sinh sản này có ở hầu hết các loài thú, trong đó có con người.

Vậy thì sinh sản hữu tính ở thực vật là gì?

Thực vật có hoa

– Hoa chính là bộ phận hữu tính của thực vật có hoa.

– Bao phấn tạo ra hạt phấn mà có chứa giao tử đực (được coi như tinh trùng).

– Để sự thụ phấn xảy ra thì hạt phấn phải gắn liền với đầu nhụy của cơ quan sinh sản giống cái (gọi là lá noãn), nơi mà giao tử cái (gọi là noãn) được đặt bên trong bầu nhụy.

– Sau khi ống phấn được phát triển xuyên qua vòi nhụy của lá noãn, phần nhân tế bào giới tính từ hạt phấn sẽ đi vào bên trong noãn để thụ tinh tế bào trứng và phần nhân nội nhũ bên trong thể giao tử cái bằng quá trình được gọi là thụ tinh kép.

– Phần hợp tử được tạo ra sau đó phát triển thành phôi, trong khi phần nội nhũ tam bội (gồm một tinh trùng và hai tế bào trứng) và phần mô noãn cái sẽ phát triển thành các mô bao quanh hạt đang phát triển. Phần bầu nhụy, nơi tạo ra giao tử cái sau đó sẽ phát triển thành quả bao lấy hạt.

– Thực vật có thể tự thụ phấn hoặc là thụ phấn chéo. Những thực vật không có hoa như dương xỉ, rêu sử dụng những phương pháp sinh sản hữu tính khác.

Dương xỉ

– Dương xỉ chủ yếu sẽ tạo ra các thể bào tử lưỡng bội lớn với thân rễ, rễ và lá. Trên những lá có khả năng sinh sản được gọi là bọc bào tử, các bào tử sẽ được tạo ra.

– Những bào tử này được giải phóng, nảy mầm thành các thể bào tử mỏng và ngắn, với hình dạng trái tim nhỏ, có màu xanh điển hình. Các thể bào tử này hay còn gọi là tản, tạo ra cả các tinh trùng có thể di chuyển từ túi đực, các tế bào trứng từ các túi chứa noãn riêng biệt.

– Sau những cơn mưa hoặc khi sương đọng lại thành lớp nước mỏng trên lá, các tinh trùng có khả năng di chuyển sẽ bị văng ra xa khỏi túi đực, thường nằm ở phần bên trên của túi chứa noãn. Tinh trùng sẽ bơi theo các lớp nước để đến túi chứa noãn, là nơi mà chúng sẽ thụ tinh cho trứng.

Các loài rêu

– Các loại rêu, bao gồm rêu tản, rong nước đều sinh sản hữu tính hoặc sinh dưỡng. Chúng là những loại thực vật nhỏ được tìm thấy và phát triển ở các nơi ẩm ướt. Cũng như các loại dương xỉ, chúng có tinh trùng di chuyển được với roi và cần nước tạo điều kiện cho sinh sản hữu tính.

– Những thực vật này bắt đầu bằng một bào tử đơn bội sẽ phát triển thành một dạng trội hơn, là một cơ thể đơn bội đa bào với những cấu trúc giống như lá với khả năng quang hợp. Những giao tử đơn bội được tạo ra trong túi đực cùng với túi chứa noãn bằng sự nguyên phân.

– Tinh trùng được giải phóng từ các túi đực phản ứng với những chất giải phóng ra từ các túi chứa noãn đã chín. Tinh trùng sẽ bơi đến các túi chứa noãn trong một lớp nước mỏng để thụ tinh với tế bào trứng tạo ra hợp tử.

– Hợp tử phân chia bởi quá trình nguyên phân, phát triển thành thể bào tử lưỡng bội, tạo ra những cấu trúc gọi là nang bào tử được liên kết với túi chứa noãn bằng tơ cứng. Những nang bào tử này lại tạo ra các bào tử bằng sự giảm phân, và khi chín, phần nang nở bung ra giải phóng các bào tử.

Vừa rồi là nội dung giới thiệu về thế nào là sinh sản hữu tính. Hi vọng với bài viết này các bạn đã nắm được sinh sản hữu tính là gì và biết thêm một số ví dụ về sinh sản hữu tính. Nếu thấy bài viết bổ ích, các bạn hãy chia sẻ cho mọi người cùng tham khảo nữa nhé.