Trong các biện pháp tu từ được sử dụng trong môn ngữ văn ở chương trình học phổ thông thì so sánh cũng là một biện pháp được sử dụng khá thường xuyên. Phép so sánh là gì? Biện pháp so sánh là gì, cho ví dụ? Tất cả sẽ được Palada.vn giới thiệu trong bài viết dưới đây, hãy chú ý theo dõi nhé.
Tóm tắt
Phép so sánh là gì?
Khái niệm về biện pháp so sánh
Biện pháp so sánh là phép đối chiếu một sự vật hoặc sự việc, hiện tượng này với một sự vật hoặc sự việc, hiện tượng khác có nét tương đồng nhằm mục đích tăng sức gợi hình, gợi cảm cho việc diễn đạt.
Ví dụ
Sau đây là các ví dụ về việc sử dụng biện pháp so sánh trong ca dao – tục ngữ và trong thơ ca đó là:
Ví dụ về biện pháp so sánh trong ca dao – tục ngữ
Ví dụ 1: Cày đồng vào buổi ban trưa – Mồ hôi rơi thánh thót như mưa ruộng cày.
So sánh mồ hôi rơi như mưa = > ý muốn miêu tả sự vất vả của người nông dân khi phải làm nông giữa thời tiết gay gắt.
Ví dụ 2: Công cha như ngọn núi Thái Sơn – Nghĩa mẹ như nước ở trong nguồn chảy ra.
So sánh công cha với ngọn núi Thái sơn, tình mẹ như dòng nước trong nguồn để diễn đạt được sự to lớn, vĩ đại của cha mẹ.
Ví dụ về biện pháp so sánh trong thơ ca
Ví dụ 1: Ao thu lạnh lẽo mặt nước trong veo – Một chiếc thuyền bé tẻo teo ( Thu điếu – Nguyễn Khuyến).
So sánh chiếc thuyền câu rất bé “tẻo teo” nổi bật lên sự cô đơn của người thi sĩ.
Ví dụ 2:
Những đêm ánh trăng hiền từ
Biển lại như cô gái nhỏ
Thầm thì đang gửi tâm tư
Quanh mạn thuyền làn sóng vỗ (Trích tác phẩm thơ Thuyền và Biển – nhà thơ Xuân Quỳnh).
Phép so sánh ở đây đó là so sánh biển như một cô gái nhỏ gửi tâm tư đến chàng trai.
Phân loại các biện pháp so sánh
Biện pháp tu từ so sánh thường được chia thành 2 loại đó là so sánh ngang bằng và so sánh không ngang bằng.
So sánh ngang bằng là gì?
Là biện pháp tu từ so sánh có sử dụng các từ so sánh như: như là, là, y như, như, giống như, tựa như, bao nhiêu, bấy nhiêu…
Ví dụ về biện pháp so sánh ngang bằng:
– Bao nhiêu tấc đất tấc thì bằng bấy nhiêu
– Anh em như thể là tay chân.
– Thầy thuốc tựa như mẹ hiền.
So sánh không ngang bằng?
Là biện pháp tu từ so sánh có sử dụng các từ ngữ so sánh gồm: chưa bằng, hơn, hơn là, kém, chẳng bằng…
Ví dụ về phép so sánh không ngang bằng
Ví dụ 1: Thà rằng phải nhịn miệng qua ngày – Còn hơn đi vay mượn mắc dây nợ nần.
Ví dụ 2: Một giọt máu đào lớn hơn ao nước lã.
Ví dụ 3: Một trăm gầu tát cũng không bằng một bát nước mưa.
Tác dụng của phép so sánh
– Đối với miêu tả sự vật, sự việc: giúp tạo ra được những hình ảnh cụ thể, sinh động, người nghe sẽ dễ hình dung ra sự vật, sự việc được miêu tả.
– Đối với việc thể hiện ra tư tưởng của người viết giúp tạo được lối nói hàm súc, người nghe dễ dàng nắm bắt tư tưởng, tình cảm của người viết.
Cấu tạo của biện pháp so sánh
Phép so sánh gồm có 2 vế gồm:
Vế A: Sự vật được đem ra so sánh
– Phương tiện dùng so sánh: Là những nét tương đồng giữa 2 vế A và B.
– Từ ngữ dùng để so sánh: Các từ ngữ so sánh phổ biến gồm: hơn, như, là…
Vế B: Sự vật dùng so sánh
– Phương diện so sánh và từ so sánh cũng có thể được lược bỏ bớt.
– Vế B có thể sẽ được đảo lên trước A cùng với từ so sánh.
Những lưu ý khi sử dụng biện pháp tu từ so sánh
Chúng ta cần lưu ý giữa so sánh tu từ và so sánh thông thường.
– So sánh thông thường thì chỉ có giá trị về mặt nhận thức, thông báo chứ không tạo ra giá trị biểu cảm nào cả.
Ví dụ: Hoa hồng có mùi thơm hơn hoa cúc.
– So sánh tu từ làm cho đối tượng được miêu tả trở nên sinh động, hấp dẫn hơn, giàu sức biểu cảm.
Ví dụ: Tiếng suối trong nghe như tiếng hát xa – Trăng lồng cổ thụ còn bóng lồng hoa.
Bài tập về phép tu từ so sánh
Đề bài 1: Đặt 3 câu có sử dụng biện pháp tu từ so sánh
Đáp án bài tập 1
- Câu 1: Ông ngoại em có chòm râu trắng muốt như ông bụt.
- Câu 2: Cô giáo em xinh hơn hoa.
- Câu 3: Thà cố gắng chăm chỉ học bài còn hơn là ham chơi để bị điểm kém
Đề bài 2: Hãy cho biết tác dụng của phép tu từ so sánh trong câu thơ sau:
Công cha như ngọn núi Thái Sơn – Nghĩa mẹ như nước ở trong nguồn chảy ra.
Đáp án bài tập 2:
Tác dụng của phép tu từ ở đây là: giúp nhấn mạnh về công lao sinh thành, nuôi dạy của cha mẹ đã lớn lao như thế nào. Chúng ta không thể nào trả hết món nợ sinh thành mà cha mẹ đã dành cho. Câu tục ngữ này nhằm khuyên bảo chúng ta nên có hiếu với gia đình.
Như vậy trên đây là toàn bộ những kiến thức về phép so sánh là gì, biện pháp so sánh là gì và các ví dụ của nó. Hi vọng bài viết đã giúp các em học sinh hiểu hơn về biện pháp tu từ này. Chúc các em đạt kết quả tốt trong học tập và đừng quên đón đọc thêm các bài viết thú vị trên Palada.vn nhé.
