Cùng với ẩn dụ, nhân hóa, so sánh… thì hoán dụ cũng là một biện pháp tu từ được sử dụng nhiều trong môn ngữ văn ở bậc Trung học cơ sở. Sau đây mời các em học sinh lớp 6 tham khảo kiến thức về hoán dụ là gì lớp 6. Nội dung bài viết sẽ bao gồm hoán dụ là gì, có mấy kiểu hoán dụ, cũng như là các ví dụ dễ hiểu nhất.
Tóm tắt
Hoán dụ là gì
Có nhiều định nghĩa về hoán dụ khác nhau nhưng chúng đều có điểm chung đó là hoán dụ là biện pháp tu từ gọi tên một sự vật, một hiện tượng hoặc một khái niệm bằng tên của một sự vật, một hiện tượng hoặc một khái niệm khác. Chúng có nhiều nét gần gũi với nhau để nhằm mục đích làm cho sự diễn đạt tốt hơn.
Có mấy kiểu hoán dụ?
Có 4 kiểu hoán dụ đó là:
– Lấy 1 bộ phận dùng để gọi toàn thể.
– Lấy vật dùng để chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng.
– Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi các sự vật.
– Lấy những điều cụ thể để nói về thứ trừu tượng.
Sử dụng biện pháp tu từ hoán dụ có tác dụng tăng sức gợi hình và gợi cảm giúp cho việc diễn đạt có tính hiệu quả cao.
Để có thể hiểu hơn về từng kiểu hoán dụ khác nhau mời các bạn và các em học sinh theo dõi một số ví dụ bên dưới.
Hoán dụ là gì, lấy ví dụ?
– Anh ấy chính là một tay săn bàn được xếp hạng trong đội bóng.
=> Chính là kiểu 1: lấy bộ phận “tay” để gọi toàn thể “anh ấy”.
– Minh lớp trưởng lớp 8A là một tay cờ vua cự phách của trường.
=> Tương tự như câu trên, là kiểu 1: lấy bộ phận để gọi toàn thể.
– Cô ấy vừa bước vào thì cả phòng đều ngạc nhiên.
=> Biện pháp hoán dụ được sử dụng theo kiểu 2: Lấy vật dùng chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng. Trường hợp này chính là “phòng” dùng để nói về những người đang ở trong phòng.
– Cô bé áo đỏ kia!
=> Biện pháp hoán dụ được sử dụng theo kiểu 3: Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi cả sự vật. Trong trường hợp này “áo đỏ” để nói về những người mặc áo đỏ.
– Đội tuyển sở hữu một bàn tay vàng với khả năng bắt bóng cực giỏi.
=> Biện pháp hoán dụ được sử dụng theo kiểu 4: dùng thứ cụ thể để nói về thứ trừu tượng.
Phân biệt biện pháp hoán dụ và ẩn dụ
Điểm giống nhau của 2 biện pháp tu từ:
– Hoán dụ và ẩn dụ đều là chuyển đổi tên gọi, dựa vào sự liên tưởng.
– Hoán dụ và ẩn dụ đều có tác dụng tăng sức gợi hình gợi cảm cho việc diễn đạt hay hơn.
Khác nhau: Sự liên tưởng.
– Ẩn dụ thường sẽ dựa vào sự liên tưởng mang tính tương đồng, có thể 2 sự vật, hiện tượng đó dù không có mối liên quan đến nhau nhưng miễn sao chúng có điểm giống nhau thì vẫn dùng được biện pháp tu từ ẩn dụ.
– Hoán dụ thì dựa vào liên tưởng gần gũi giữa sự vật và hiện tượng, chúng có mối liên quan trực tiếp lẫn nhau.
Ví dụ:
Biện pháp tu từ hoán dụ được sử dụng trong câu: “Áo chàm đưa buổi phân ly”
=> Người sống ở Việt Bắc trong thường mặc áo chàm. Khi tác giả dùng từ “áo chàm” sẽ giúp người đọc có sự liên tưởng ngay đến người Việt Bắc.
Biện pháp tu từ ẩn dụ được sử dụng trong đoạn thơ Viếng lăng Bác:
“Ngày ngày mặt trời qua trên lăng,
Thấy 1 mặt trời ở trong lăng rất đỏ.”
(thơ của Viễn Phương)
Tác giả dùng biện pháp ẩn dụ bằng hình ảnh mặt trời để nói về Bác Hồ. Cả hai hình ảnh có điểm tương đồng đó là rất to lớn và vĩ đại.
Giải bài tập Sách giáo khoa
Đối với dạng bài tập hãy phân tích biện pháp tu từ, các em hãy thực hiện theo 3 bước như sau:
– Nêu tên biện pháp tu từ được dùng trong đoạn văn.
– Nêu rõ những từ ngữ, hình ảnh dùng biện pháp ẩn dụ, so sánh, hoán dụ, nhân hóa…
– Hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ đang dùng: về mặt hình ảnh, từ ngữ hay ý nghĩa là như thế nào? Được dùng cho đối tượng nào? Khi dùng biện pháp tu từ như ẩn dụ, hoán dụ thì có lợi gì trong việc biểu đạt cảm xúc…
Câu hỏi: Chỉ ra phép tu từ hoán dụ được sử dụng ở đâu và nêu mối quan hệ giữa các sự vật.
a.
– Làng xóm ta: là vật dùng để chứa đựng
– Người dân sống bên trong xóm làng: vật đang bị chứa đựng
=> hoán dụ về mối quan hệ giữa vật dùng để chứa đựng và vật đang bị chứa đựng trong đó.
b.
– Cụ thể: “mười năm” và “trăm năm”.
– Trừu tượng: không rõ một con số cụ thể.
=> Lấy thứ cụ thể để gọi thứ trừu tượng.
c.
– Áo chàm: là sự vật
– Dùng để thay thế cho sự vật đó là con người Việt Bắc
=> Phép hoán dụ ở đây: lấy bộ phận để gọi cái toàn thể
d.
– Trái đất: Vật dùng để chứa đựng
– Nhân loại: Vật bị chứa đựng trong trái đất.
=> Tương tự như câu 1.a đó là mối quan hệ giữa vật dùng chứa đựng và vật bị chứa đựng
Như vậy hôm nay chúng mình đã cung cấp những kiến thức liên quan đến biện pháp tu từ hoán dụ là gì, có mấy kiểu hoán dụ và những ví dụ dễ hiểu nhất giúp các em dễ dàng áp dụng được biện pháp tu từ này. Hoán dụ và ẩn dụ là hai biện pháp tu từ mà rất nhiều học sinh nhầm lẫn vì vậy các em nên chú ý phân biệt. Chúc các em học tốt và hoàn thành dễ dàng dạng bài tập này.
