Lâu nay chúng ta vẫn thường nghe nhiều về chỉ số UV và tia UV, nhưng không phải ai cũng biết rõ được tia UV là gì? Mức độ nguy hại của từng chỉ số tác động đến sức khỏe của con người.
Tóm tắt
Tia UV là gì?
Tia UV (trong tiếng Anh là Ultraviolet) hay còn được gọi là tia tử ngoại hoặc tia cực tím. Đây là sóng điện từ có bước sóng ngắn hơn ánh sáng khả kiến nhưng dài hơn tia X.
Ở liều lượng vừa phải, tia UV mang lại cho con người nhiều lợi ích như: Diệt khuẩn, tổng hợp vitamin D trong cơ thể, kích thích mọi quá trình hoạt động chính của cơ thể,…
Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích trên thì tia cực tím cũng ẩn chứa rất nhiều tác nhân gây hại đến làn da và nghiêm trọng hơn là nó gây nên các vấn đề liên quan đến sức khỏe của con người. Những tác hại tia UV với da phải kể đến như: ung thư da, cháy nắng, lão hóa da, sạm da,…
Tia tử ngoại là bức xạ điện từ nên nó có bước sóng dài hơn ánh sáng mà ta có thể nhìn thấy. Do vậy, ta không thể nhìn thấy tia hồng ngoại nhưng vẫn có thể cảm nhận được nó thông qua nhiệt độ của Mặt trời mang đến. Ánh sáng mà mắt người có thể nhìn thấy chiếm 40% trên tổng tỉ lệ bức xạ mà mặt trời chiếu xuống mặt đất. Vì vậy đây là nguồn năng lượng tự nhiên đang được sử dụng khá phổ biến.
Do vậy, rất nhiều người quan tâm không biết tia UV có thể xuyên qua những gì. Tia này có thể xuyên qua mây mù, không khí, tầng ozon, quần áo, cửa kính,…
Tia UV được chia làm những loại nào
Tia UV được chia ra thành 3 loại: UVA, UVB và UVC. Nhưng theo lý thuyết bởi vì sự hấp thụ của tầng ozone nên 99% tia cực tím đến được mặt đất đều thuộc dạng tia UVA. Do bản thân của tầng ozon được tạo ra nhờ các phản ứng hóa học với sự tham gia của tia UVC do vậy tia UVC đã bị tầng ozon hấp thụ. Tuy nhiên, hiện nay tình trạng thủng tầng ozon đang ở mức báo động khiến cho các tia UVB, UVC xuất hiện nhiều hơn, trở nên dày đặc hơn trong ánh sáng mặt trời.
- UVA, thì có bước sóng từ 380 – 315 nm. Tia này không bị lớp ozon hấp thụ, con người không thể nhìn thấy bằng mắt thường nhưng chim, cá, côn trùng có thể nhìn thấy tia này. Tia này có thể xuất hiện bất cứ lúc nào, dù là lúc mặt trời gay gắt nhất, trời nhiều mây hoặc chiều muộn. Dù là tia có năng lượng thấp nhất nhưng nó vẫn khiến cho làn da của chúng ta dễ bị lão hóa, nám, sạm khi tiếp xúc nhiều trong một thời gian dài.
- UVB, bước sóng từ 315 – 280nm. Tia này gần như đã bị lớp ozon hấp thụ hết. Nhưng nó vẫn sẽ xuất hiện quanh năm và hoạt động vô cùng mạnh mẽ tại những nơi có nhiều nắng. Nó có năng lượng cao hơn tia UVA nên cũng dễ dàng tấn công tầng biểu bì của da, gây nên nhiều tác động nguy hiểm hơn như: gây bỏng da, ung thư hoặc kích ứng da.
- UVC, có bước sóng là 280 – 100nm. Đây là dạng bước sóng ngắn có năng lượng cao nhất nên rất nguy hiểm cho con người, nó gây tổn thường đến da và mắt. Nhưng may mắn rằng, tia UVC đã bị tầng ozon và lớp khí quyển hấp thụ hoàn toàn nên nó không thể chạm đến mặt đất.
Chỉ số tia tử ngoại (UV) ở mức bao nhiêu sẽ gây hại
Tia UV có mức năng lượng khác nhau sẽ có những ảnh hưởng khác nhau đến sức khỏe và môi trường sống của con người:
- Tia UVA: Có thể xuyên qua không khí, mây mù gây ra tình trạng lão hóa da.
- Tia UVB: Có khả năng xuyên một phần qua tầng ozon và khí quyển, gây ra tình trạng say nắng, tổn thương và làm đen da.
- Tia UVC: Gây ung thư da nhưng đã nó đã bị tầng ozon chặn lại.
Còn theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) thì:
- Chỉ số tia UV dao động từ 0 – 2 là thấp.
- Chỉ số tia UV từ 8 – 10 có thời gian gây bỏng cho da là 25 phút.
- Chỉ số tia UV từ 11 trở lên được xem là cực kỳ cao. Nó rất nguy hiểm tăng nguy cơ tổn thương da, và làm mắt bị bỏng nếu như bạn tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong khoảng 15 phút mà không được bảo vệ.
Mức độ ảnh hưởng cũng như mật độ tia UV sẽ phụ thuộc vào các yếu tố:
- Vị trí địa lý: Cường độ tia UV sẽ lớn hơn ở những vùng nhiệt đới, còn các khu vực ở xa vị trí xích đạo thì sẽ ít hơn.
- Độ cao so với mực nước biển: Cường độ của tia này sẽ tỉ lệ thuận với độ cao, cao hơn mực nước biển.
- Thời điểm trong ngày: Tia bức xạ thường tập trung cao vào buổi trưa, thường khoảng từ 10h sáng đến 14h chiều.
- Khung cảnh và môi trường: Tia UV sẽ lớn ở những nơi có không gian rộng, và ở những bề mặt có tính phản xạ cao như tuyết và cát biển.
Tác hại tia UV dưới da
Tia UVC
Tia UVC còn được gọi là “kẻ hủy diệt” bởi nó có năng lượng cao nhất so với hai tia còn lại. Nó có khả năng gây hại cho làn da và đôi mắt của con người. Tuy nhiên, tầng ozone của bầu khí quyển đã ngăn chặn gần như toàn bộ các tia này chiếu xuống mặt đất. Tuy nhiên, do nhiều tác động tiêu cực, tầng ozon bảo vệ trái đất đang ngày càng yếu và mỏng đi đã có nhiều lỗ thủng xuất hiện. Điều này khiến cho các bức xạ năng lượng cao của UVC lọt xuống bề mặt trái đất, dễ dàng gây ra các vấn đề nghiêm trọng đối với sức khỏe.
Tia UVB
Các bức xạ của tia tử ngoại UVB đã được tầng ozon ngăn chặn một phần nhưng chúng vẫn lọt qua được bầu khí quyển và xuống trái đất. Hiện nay tia này chiếm khoảng 3% trong số các tia UV do mặt trời tỏa ra trái đất. Dù không quá “hung hăng” nhưng mức độ nguy hiểm của chúng không hề kém cạnh.
Tia này sẽ kích thích quá trình chuyển hóa Melanin (sắc tố da) làm cho da bị tối đi và rám nắng nhiều hơn. Ngoài ra, nếu như da bạn tiếp xúc với tia UVB trong cường độ cao thì sẽ gây ra hiện tượng cháy nắng, nám, tàn nhang, khô nẻ, sạm da, tăng nguy cơ ung thư da, bạc màu da và xuất hiện nhiều nếp nhăn hơn. Đây là các dấu hiệu của việc lão hóa sớm. Còn đối với mắt tia này có thể gây ra các bệnh về giác mạc như: hạt kết giác mạc, mộng, viêm giác mạc.
Tia UVA
Đây là tia có bức xạ cực tím có tỉ lệ nhiều nhất (chiếm tới 97%) và đây cũng là loại tia dễ dàng xuyên qua tầng ozone bảo vệ trái đất. Tia này có thể xuyên qua quần áo, cửa kính cũng như giác mạc của mắt người. Khi giác mạc tiếp xúc quá nhiều với tia UVA có thể bị dẫn đến hiện tượng thoái hóa hoàng điểm hoặc đục nhân mắt.
Ngoài ra, với bước sóng ngắn, tia UVA còn có thể gây ảnh hưởng đến tầng hạ bì của da khiến da bị nám, sạm. Còn với bước sóng dài, chúng có thể xâm nhập sâu vào tầng hạ bì của da, phá hủy tầng Collagen khiến cho da nhanh chóng bị lão hóa.
Chính vì vậy, khi đi ra ngoài đường bạn cần trang bị đồ chống tia UV. Vậy các đồ cần thiết để chống lại tia UV là gì? Nó gồm có: mắt kính, quần áo dài, mũ, khẩu trang, tất chân,…Bên cạnh đó, mắt là bộ phận dễ tổn thương nên bạn cần bảo vệ bộ phần này kỹ càng bằng mắt kính chống tia UV. Nhưng nhiều người vẫn chưa biết mắt kính chống tia UV là gì? Đây là loại mắt kính đặc biệt có khả năng ngăn chặn được các tia sáng bức xạ có bước sóng cao.
Tia UV có sức ảnh hưởng và tác hại vô cùng lớn đối với con người do vậy bất kỳ ai trong chúng ta cũng cần có kiến thức và biện pháp để có thể bảo vệ bản thân hiệu quả. Thông qua bài viết này, hy vọng rằng bạn đọc đã hiểu rõ hơn chỉ số UV là gì, mức tia UV là gì và các mức độ ảnh hưởng của nó đối với làn da cũng như sức khỏe con người.
Xem thêm: ADSL là gì? Ứng dụng nổi bật của ADSL
